Oyun Oynarken Niçin Vakit Daha Acele Geçiyor Şeklinde Hissediyoruz? (Yaşamayan Yoktur)

Hepimizin başına minimum bir kez gelmiştir… Akşam saatlerinde “yalnız bir bölüm geçip çıkacağım” yada “arkadaşlarla tek bir maç atacağız” diye oturduğumuz bilgisayarın başından, gözlerimizi ovuşturarak kalktığımızda saatin gece yarısını çoktan geçtiğini hayretle fark ederiz. Peki düzgüsel hayatta bir otobüs beklerken yada can sıkan bir toplantıdayken geçmek bilmeyen o dakikalar, iş oyun hayatına erişince iyi mi bu kadar anlamsızlaşıp hızlanıyor?

Bu durum aslına bakarsak yalnız “eğlenirken vakit süratli geçer” klişesiyle açıklanamayacak kadar derin, beynimizin emek harcama prensipleri, odaklanma kapasitemiz ve mutluluk hormonlarımızla direkt bağlantılı oldukça garip bir ruhsal süreç.

Her şey vakit algısında yatıyor

Bu durumu açıklayan en kuvvetli kavramlardan biri psikolojide “akış” olarak malum teoridir. Bir oyuna kendinizi tamamen kaptırdığınızda, gerçek dünyadan kopar ve tamamen o anın içine girersiniz. Oyunlar, güçlük seviyesi ile sizin yetenekleriniz içinde muhteşem bir denge kurduğunda bu akış hâline girmeniz fazlaca daha kolay olur. Ne fazlaca sıkılırsınız ne de aşırı zorlanıp pes edersiniz. Tam o ince çizgide ilerlerken beyniniz yalnız ekrandaki göreve odaklanır.

Bu yoğun konsantrasyon hâli, beynin zamanı takip eden mekanizmasını âdeta dönem dışı bırakır. Siz ejderhalarla savaşırken yada son virajı dönmeye çalışırken, beyniniz arka planda saatin kaç bulunduğunu hesaplamayı bırakır zira tüm enerjisini o anki aksiyona vermiştir.

Dopamin şöleni

Dönemin bu kadar süratli akmasının bir öteki mühim sebebi de beynimizin kimyasal yapısıyla, bilhassa de dopamin hormonuyla ilgilidir. Oyunlar, devamlı olarak bizlere ufak ödüller sunmak üstüne tasarlanmıştır. Bir düzey atladığınızda, sıkıntılı bir “boss”u yendiğinizde yada ender bir eşya bulduğunuzda beyniniz ödül mekanizmasını çalıştırır ve dopamin salgılar. Bu hormon bizlere haz ve mutluluk verir. Beynimiz bu hazzı o denli sever ki, daha fazlasını ister ve bu döngü devam ettikçe vakit terimi tamamen bulanıklaşır.

Keyif aldığımız, devamlı ödüllendirildiğimiz ve başarma hissini tattığımız bir ortamda, beynimiz can sıkan anlardaki benzer biçimde zamanı sayma gereği duymaz. Kısaca aslına bakarsak oyun oynarken hissettiğiniz o hız, beyninizin mutluluktan sarhoş olup saati unutmasından başka bir şey değildir.

Yeni bir gerçeklik

Oyunların görsel ve işitsel dünyası da vakit algımızı manipüle eden en büyük etkenlerden biridir. Günümüz oyunları o denli detaylı grafiklere, sürükleyici hikâyelere ve gerçekçi ses efektlerine haiz ki, bu durum beynimizde “bilişsel yük” dediğimiz bir yoğunluk yaratır. Beynimiz ekrandaki verileri işlemekle, strateji kurmakla ve el-göz koordinasyonunu sağlamakla o denli meşguldür ki kendi iç saatini denetim etmeye fırsat bulamaz.

Normalde beynimiz belirli aralıklarla “Ne kadar vakit geçti?” kontrolünü yaparken, oyun sırasındaki bu yoğun veri akışı, bu denetim mekanizmasının çalışmasını engeller. Bir nevi, oyunun yarattığı sanal gerçeklik o denli baskın gelir ki, fizyolojik dünyadaki dönemin akışı zihnimizde ikinci plana atılır ve biz yalnız oyunun kendi vakit dilimini yaşamaya başlarız.

Peki siz asla “5 dakika bakıp çıkacağım” deyip 3 saat harcadığınız bir oyun deneyimi yaşadınız mı? Düşüncelerinizi aşağıdaki yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz.