Aksolotl Semenderi Hakkında Sıradışı Bilgiler

Yaşamını suda geçiren canlılar yüzgeçleriyle hareket eder. Hem karada hem suda yaşayan canlılar larvalık döneminden sonrasında ayaklanır ve güzel güzel yürürler. Aksolotl semenderi ise bu iki tanıma da bir türlü uymuyor. Aksolotl semenderi yetişkinliğinde bile bir larvaya benziyor ve larva özellikleri taşıyor. Bu yüzden pek oldukca şahıs bu semenderi yürüyen balık olarak tanımlamayı tercih ediyor. 

Aksolotl bir balık değil, bir semender. Bildiğimiz hiçbir semender türüne benzemese de haiz olduğu temel özellikler onu bu sınıfta değerlendirmemize neden oluyor. Dünyada yalnızca tek bir gölün içinde ve çevresinde yaşayabilen bu canlının sayısı maalesef her geçen gün azalıyor. Gelin Aksolotl semenderinin sıradışı özelliklerine bakalım ve bu garip canlıyı birazcık daha yakından tanıyalım.

Aksolotl nedir?

Aksolotl, benzersiz bir genetik yapıya haiz olan bir semender türüdür. Amfibi sınıfındandır, Axolotls ortak adıyla anılır, bilim adamları tarafınca Ambystoma mexicanum olarak adlandırılır ve etoburdur. En dikkat çeken özelliği ise neoteni olarak isimlendirilen bir durum sebebiyle yaşamı süresince larva özelliklerine haiz olmasıdır. 

Larva özelliği demek Aksolotl semenderinin iribaş benzeri bir sırt yüzgecine ve geniş kafasının arkasında bulunan tüylü dış solungaçlara haiz olması anlamına geliyor. Kısaca hem karada hem de suda yaşayan amfibi sınıfına ilişik olmasına karşın neoteni durumu sebebiyle yaşamını bir larva şeklinde su altında sürdürüyor.

Aksolotl nerede yaşar?

Aksolotl semenderi bir tek ve bir tek Meksika’nın başkenti Mexico City’nin civarlarında bulunan Xochimilco isminde bir gölde yaşamaktadır. Göle yakın bazı su kanallarında da bu canlıya rastlanmıştır. Bölgenin irtifası yüksektir ve kış aylarında bile suyun sıcaklığı ortalama 20 derecedir.

Aksolotl’un öteki semenderlerden değişik özellikleri:

Aksolotl semenderinin yalnızca Meksika’nın başkenti Mexico City’nin civarlarında bulunan Xochimilco isminde bir gölde yaşıyor olması şüphesiz onun değişik özelliklerinden biridir. Sadece şüphesiz Aksolotl semenderini benzersiz meydana getiren özellik, öteki semenderlerden değişik olarak neredeyse yaşamının tamamını su altında geçiriyor olmasıdır.

Aksolotl semenderi, öteki semender türlerine gore oldukca daha büyüktür. Boyu 15 – 25 santimetre, ağırlığı 50 – 250 gram arasındadır. Oldukça daha büyük olduğu şeklinde averaj 10 – 15 senelik ömrü ile öteki semenderlerden oldukca daha uzun yaşar. Rengi genel olarak kahverengi üstüne siyah beneklerden oluşur sadece akvaryuma hapsedilenlerin albino ve beyaz oldukları da görülmüştür.

Aksolotl ne yiyor?

Aksolotl semenderi etoburdur. Solucan, böcek, kabuklu, yumuşakça ve ufak balık türlerinden oluşan varlıklı bir beslenme düzeni vardır. Bulunmuş olduğu alanda beslenme zincirinin en üstündedir. Bu bölgede bu kadar rahat yaşayabiliyor olmasının sebeplerinden biri de budur. Sadece durum hızla değişiyor.

Aksolotl semenderleri hızla yok oluyor:

Aksolotl semenderi bölgesindeki gıda zincirinin tepesindeyken levrek, tilapia ve balıkçıl kuşların değişik nedenlerle bölgeye akın etmesi sebebiyle av konumuna geldi. Avcı türlerin sayısının giderek artması sebebiyle Aksolotl semenderleri leziz birer av haline geldi. Fakat Aksolotl’un yok olmasının en büyük sebebi bu değil.

Aksolotl semenderinin yok olmasının sebebi biziz, insanoğlu. Xochimilco gölü giderek kirleniyor. Aksolotl’un kendisi olmasa bile beslendiği canlılar artık bu gölde yaşayamaz hale geldikleri için naturel habitat sistemi bozuluyor. Geniş bir karmaşık olan Xochimilco gölünün küresel iklim değişikliği sebebiyle giderek küçüldüğü de gözle görülür bir gerçek.

İnsanlığın bu canlıya yapmış olduğu zulüm normal olarak bitmiyor. Aksolotl semenderi popüler bir akvaryum canlısı. Avlanıp avlanıp akvaryumda hapsedilmek suretiyle satılıyor. Yetmezmiş şeklinde Meksika’nın geleneklerine gore kızarmış Aksolotl semenderi büyük bir jest kabul edilmiş olduğu için kıymetli bir av olarak da görülüyor. 

Meksikalı biyolog Luis Zambran tarafınca 1998 senesinde Xochimilco gölünde meydana getirilen bir araştırmada kilometrekare başına 6 bin Aksolotl semenderi olduğu tespit edilmişti. Bugün ise kilometrekare başına yalnızca 35 tane var ve bu sayı giderek azalıyor. Naturel yaşam alanında bulunandan oldukca daha çok sayıda Aksolotl semenderinin akvaryum ve benzeri alanlarda hapsedildiği düşünülüyor.

Aksolotl semenderinin oldukca eski uygarlıklarda da biliniyordu, hatta mitolojide de adı geçiyor:

Meksika mitolojisindeki hikayelerin büyük kısmı Aztek ve Maya uygarlıklarından bahseder. Bu şekilde benzersiz bir canlı da normal olarak mitolojideki yerini alıyor. Efsaneye gore bir Aztek tanrısı kurban edilmekten kaçarken kılık değiştirerek Xochimilco gölüne girmiştir ve Aksolotl semenderi böylece ortaya çıkmıştır. Eski bir tanrı bulunduğunu düşündükleri canlıyı kızartıp yiyecek nasıl akıllarına geldi, orası bilinmiyor.

Yürüyen bir balığa benzeyen garip canlı Aksolotl semenderi ile alakalı sıradışı bilgilerden bahsettik ve bu canlının nasıl günden güne yok bulunduğunu anlattık. Bu tür görenleri kendine  fanatik bırakan canlıları hapsetmek yerine naturel ortamında gözlemenin daha mühim bulunduğunu ne süre anlayacağız, merak etmemek elde değil.