Bulunduğunuz Yere Bir Uydu Düşerse Ne Yapmanız Gerek?

Belli bir gelişmişlik seviyesinin üstündeki derhal her ülkenin uzayda uyduları bulunuyor. Bu uyduların bir kısmı eskidi, bir kısmı da ara sıra arıza yapıyor. Genel olarak baktığımızda da gökyüzünde büyük bir kalabalık var.

Peki diyelim ki bigün bu araçlardan biri evinizin bahçesine ya da yakınınızdaki bir boş alana düştü. İlk çarpışma anında yaşanacak şok tesirini ve peyzajda yaşanacak sorunları bir kenara bırakırsak, bu araçların düşmüş olduğu noktalara yakın olmanın bizlere bir ziyanı olur mu?

Uydular nükleer yakıt kullanıyor, şu demek oluyor ki dokunursanız işin rengi değişebilir:

Uyduların güç alması için kullanılan kaynaklara RTG deniyor. Radyoizotop termoelektrik jeneratörünün kıslatması olan RTG teknik olarak bir nükleer reaktör olmasa da kesinlikle radyoaktif. Çoğu zaman bu jeneratörlerde plütonyum ve benzeri materyaller kullanılıyor. Yarı ömrü 87,7 yıl olan plütonyum, gram başına 0,54 Watts enerji üretiyor. 

Günümüze geldiğimizde ise daha verimli ve daha azca radyoaktif yapılar da uydulara güç sağlamak için kullanılıyor. Doğal bu yapıların pek dokunmak isteyeceğiniz şeyler olmadığını da izah edelim. Zira radyoaktif olsun olmasın oldukça sıcak güç çekirdekleri bunlar.

Bir nükleer yapı sağa sola nötron saçıyorsa tehlikesi fazlaca daha çok olur. Bir tek alfa dalgaları ve zayıf ışımalar söz mevzusu ise en azından belli mesafeden aracı kısa süreli incelemek mümkün olabilir. Mesela Voyager-1 şeklinde plütonyum-238 kullanılan bir vasıta söz konusuysa ortalama 1 metre mesafede durmak sizi koruyacaktır.

O süre derhal uydu ile selfie çekeyim diyorsanız, bir kez daha düşünün:

Çekmeseniz daha iyi. Sonuçta bu kullanılan enerji çekirdekleri için sıfır riskli demek mümkün değildir. En kolay haliyle anlatmak gerekirse atom bombası patlamasında anında ölmek ya da radyasyondan birkaç yıl içinde ölmek içinde seçim yapmak şeklinde bir durum söz mevzusu olur. 

Bu radyoaktivitenin tesir etmeyeceği kadar kısa sürede aracın çevresinde bulunuyorsanız bile fazlaca yaklaşmanızın size bir faydası dokunmaz. Zayıf radyasyonlarda bile açığa çıkan maddeleri ya da parçacıkları solumanız, o parçacıklarla temas etmeniz kansere niçin olabilir. O yüzden bilim adamları bu araçlar üstünde koruyucu ekipman olmadan çalışabilirken parçaları toplayacak olan ekip korumalı giysiler giyecektir.

Peki tüm uzay araçları için durum bu şekilde midir? Aslına bakarsak değildir. Tüm araçlar RTG kullanmaz. Esasen RTG’ler temel olarak kusurlu tasarımlardır zira güç kullanılmasa da güç üretmeye devam ederler. Ek olarak ürettikleri enerjinin fazlaca ufak bir kısmı kullanılabilir.

Başka yakıt mı var?

Var normal olarak, araçların kullanım amaçları değiştikçe değişik enerji çözümleri kullanılıyor. Mesela pek fazlaca araçta Güneş enerjisi ile şarj olabilen lityum iyon bataryalar da var. Bilhassa insanlı görevler gerçekleştiren araçlarda ise yakıt hücreleri kullanılıyor. Hidrojen ve oksijen kullanılan yakıt hücrelerinin atık materyali de ekibin kullanabildiği su oluyor. Yeni yakıt teknolojileri için de emekler devam ediyor. 

Bahçemize bigün bir uzay aracı düşerse artık yanına sokulup kurcalamamamız icap ettiğini de bu yazımızda açıklamış olduk. Uzaktan birkaç kare fotoğraf çekip yetkilileri aramak ve güvenli bir bölgeye geçmek en doğrusu. Sonrasında da başımıza düşmediği için kendimizi talihli sayabiliriz.