Kast Sistemi Nedir, Özellikleri ve Sınıfları Nedir?

Nedendir kim bilir, insanoğlu tarih süresince birbirlerine karşı üstünlük oluşturmak için bir ekip şeyleri kullanmışlardır. Irklar, diller, dinler, inançlar, mezhepler ve benzeri değerler üstünden bazıları kendilerini ötekilerden üstün görmüşlerdir. Çirkin bile olsa anlaşılır olan bu durumun iyice anlaşılmaz olan versiyonu ise kast sistemidir. Zira kast sisteminde insanoğlu aynı değerlere haiz olmalarına karşın sınıflara ayrılmışlardır.

Kast sistemi denilince her insanın aklına ilk olarak Hindistan geliyor sadece aynı olmasa bile benzer sistemler pek oldukça Afrika ve Asya ülkesinde bugün bile uygulanmaktadır. Bu sistem, benzer değerlere haiz olmalarına karşın insanları tabakalara ayırır ve bu tabakalar üstünden insanları önyargılara boğarak hayatlarını bu şekilde tamamlamalarını sağlar. Gelin kast sistemi nedir, özellikleri nedir ve hangi tabakalardan oluşur yakından bakalım.

Temelden başlamış olalım, kast sistemi nedir?

En temel tanımıyla kast sistemi, geleneksel bir sınıflandırma biçimidir. Kast sistemindeki insanoğlu kalıtsal olarak sınıflara ayrılırlar. Bu insanoğlu aynı dine mensup olmalarına, aynı dili konuşmalarına ve hatta aynı yerde yaşamalarına karşın binlerce senelik bu gruplandırma sistemi yüzünden ayrılırlar. Bu fark sebebiyle meslek seçimi ve evlilikler engellenmektedir. Doğrusu hepimiz kendi tabakasından biriyle evlenebilir ve kendi tabakasına uygun bir iş yapabilir.

İnsan Hakları İzleme Örgütü ve UNICEF şeklinde internasyonal kuruluşların verilerine bakılırsa bugün dünya genelinde 250 milyondan fazla insan kast sistemine bizzat maruz kalmaktadır. Kast sistemi, Hindistan’a giden Portekizliler tarafınca bulunmuş olduğu için İspanyolca ırk anlamına gelen casta kelimesinden türetilmiştir. Bu kavram hem sosyolojik bir terim hem de argoda kullanılmaktadır.

Kast sistemi nerede ve kim tarafınca uygulandı? 

Kast sistemi nerede ve kim tarafınca uygulandı sorusunun maalesef kati bir yanıtı yok zira bugüne dek gelmiş olan bu sistemin tarihsel süreci incelenmiş olduğu vakit ortaya net bir başlangıç noktası çıkmıyor. Milattan ilkin 1500’lü seneler başladığı kabul edilen kast sistemi hakkında ilk kaynaklar ise milattan ilkin 200 yılına tarihlenen Manu Smriti’de karşımıza çıkıyor. Bir Hindu yazıtı olan Manu Smriti’de, bu sistemin toplumsal görevleri düzenlemek amacıyla kurulduğundan bahsediliyor.

Hindu inancının merkezi olduğundan Hindistan’da kast sistemi yaygındır sadece sanmayın ki bir tek burada uygulanıyor. Dünya haritasını önümüze açıp da baktığımız vakit Hindistan’da, Sri Lanka’da, Nepal’de, Bali’de, Nijerya’da, Kamerun’da, Orta Afrika’nın bazı bölgelerinde, Yemen’de ve Yezidi toplumlarında kast sisteminin uygulandığını görmek mümkün. Dahası Çin’de uygulanan Hukou Sistemi ve Şimal Kore’de uygulanan Songbun Sistemi de bildiğimiz kast sisteminin isim değiştirmiş halidir.

Peki, kast sistemi nasıl bir sistem?

Kast sisteminde insanoğlu belirli sınıflara ayrılmış durumdadırlar ve bu sınıflar içinde geçiş yapmak mümkün değildir. Hepimiz kendi kastı içinde değerlendirilir. Kastın en sıkı olduğu alanlar iş ve eş seçimidir. Kabiliyetleri ne olursa olsun bir şahıs yalnızca kendi sınıfı için uygun görülen mesleği seçebilir. Aynı şekilde gönül buyruk dinlemese bile bir şahıs yalnızca kendi kastından olan bir şahıs ile evlenebilir.

Bugün bile hala Hindistan’ın kırsal kesiminde uygulanan bir anane ise kast sisteminin en çirkin yüzünü göstermektedir. Bu geleneğe bakılırsa değişik kasttan olan kişiler beraber ya da yakın bir halde yiyecek yiyemezler. Zira üst sınıftan olan kişiler, alt sınıftan olan kişilerin kendilerini kirleteceğini düşünürler. Üstelik bu sistemin zenginlikle alakası bile yoktur. Yalnızca binlerce yıl ilkin hazırlanmış bir sisteme duyulan inanç kaynaklıdır ve Hinduizm inancının temelidir.

Kast sistemini oluşturan tabakalar nedir?

Kast sistemi varna isminde olan tabakalardan oluşur. Varna sistemi dört temel tabakadan ve bir de bu tabakalara bile dahil edilmeyen paryalardan oluşur. Bu tabakalar ek olarak kendi içlerinde jati isminde olan alt tabakalara ayrılırlar. Varna renk anlamına gelmektedir. Kişinin renk açıklığına bakılırsa sınıfı yükselmektedir. Dört varna şunlardır;

• Brahmanlar
• Kshatriyalar
• Vaişyalar
• Şudralar

Brahmanlar:

Brahmanlar bir tür saf soydur ve kast sisteminin entelektüel sınıfını oluşturur. Hindistan nüfusunun %10’luk kesimini oluşturan brahmanların temel amacı mukaddes metinleri korumaktır. Mukaddes metinleri korumak ve bu tarz şeyleri paylaşmak, brahmanların en büyük ayrıcalığı ve üstünlüğüdür. Reenkarnasyon öğretisi bilhassa bu derslik için son aşama önemlidir.

Kshatriyalar:

Sanskritçe asker ve asil anlamına gelen kshatriya tabakasına ilişkin olan kişiler askerler, soylular, krallar, prensler, üst düzey memurlardır. Kshatriyalar ülkeyi, sistemi, yasaları koruyarak toplumun refahını sağlarlar. Doğrusu bu sınıfa ilişkin insanoğlu politikacılardır. Kshatriya tabakası bir dönem son aşama önemliydi sadece günümüz şartlarında eskisi kadar kıymet görmemektedir. Zira bilirsiniz, politika işte.

Vaişyalar:

Vaişyalar genel olarak tüccarlar, toprak sahipleri ve çiftçilerden oluşur. Çoğunlukla ziraat, hayvancılık ve bunlara bağlı olan iş kollarına tecim yaparlar. Kast sisteminde üçüncü sırada olan vaişyalar, üst sınıftakileri geçindirmeyi bir mesuliyet olarak görmektedirler. Bir çok vakit vejeteryan olurlar. 

Şudralar:

Şudralar, kast sisteminin en altında bulunan tabakadır. Genel olarak işçiler, köylüler ve kölelerden oluşur. En ağır ve sıkıntılı işlerde bu sınıfın insanları çalışır. Temel görevleri, üst tabakada bulunan kişilere hizmet etmektir. 

Paryalar:

Paryalar kast sistemine dahil değildirler zira insandan aşağı görülürler. Hiçbir hakları ya da görevleri yoktur. Yalnızca kırık kaplar kullanabilirler, yalnız eşekleri ve köpekleri olabilir, parya olduklarını ifade eden bir simge taşımak zorundadırlar. Bugün Hindistan’da 3 binden fazla parya yaşamış olduğu düşünülüyor. Bu kişiler, neobudizm hareketini başlatmışlardır.

Hindistan Müslümanlarındaki kast sistemi:

İslamiyet doğası gereği bu tür ayrımcılıklara uygun bir din olmamasına karşın Hindistan Müslümanları gelenekleri ile İslam dinini harmanlayarak hususi bir kast sistemi oluşturmuşlardır. Hindistan Müslümanlarının uygulanmış olduğu sistem bölgenin güneybatısındaki Kerala kenti ve çevresinde yaygındır. Bu sistemde derslik sıralaması şu şekildedir;

• Şeyhler
• Hükümdarlar
• Begler
• Halifeler

Öteki ülkelerde uygulanan kast sistemleri ve özellikleri:

Pek oldukça Afrika ve Asya ülkesinde uygulanan kast sistemine benzer sistemler, Hindistan’da uygulanan sistem ile benzer özellikler gösterseler bile kendi içlerinde pek oldukça değişik ayrıma sahiptirler. Mesela Sri Lanka’da Tamil ve Sinhala olmak suretiyle iki etnik grup vardır. Her iki etnik grubun dini de kast sistemine uygun değildir sadece buna karşın kendi içlerinde bugün bile uygulanan bir sınıfsal fark vardır. Bali’de uygulanan sistem ise Hindistan ile oldukça daha benzer özellikler göstermektedir.

En garip kast sistemlerinden bir tanesi ise Şimal Kore’de uygulanmaktadır. Songbun isminde olan bu sistemde 3 ana derslik ve 51 alt derslik vardır. Bu sistem toplumsal normlarla değil, devlet kurallarıyla denetim edilir. Şimal Kore devleti her yurttaş için hususi bir dosya oluşturur. Kişinin Songbun seviyesine bakılırsa mecburi eğitim ve askerlik görevi sonrası hangi mesleği seçeceğine ve dolayısıyla yaşam standartlarına devlet tarafınca karar verilir. 

Bugün hala pek oldukça Asya ve Afrika ülkesinde uygulanan kast sistemi nedir, özellikleri nedir, hangi tabakalardan oluşur şeklinde dört gözle beklenen soruları yanıtlayarak bu insanlık dışı yapı hakkında bilmenizde fayda olan detaylardan bahsettik. Kast sistemi hakkında düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.