Birçok Eşyada Bulunan Zararı olan Kimyasalları Yok Edecek Yöntem

Perfloroalkil ve Polifloroalkil maddeler(PFAS) ya da insan vücudunda ve çevrede fazlaca uzun süre kalabildikleri için ‘sonsuz kimyasallar’, binlerce kimyasalı bünyesinde bulunduran maddelere deniyor. Evimizdeki teflon tavadan tutun diş iplerine kadar günlük hayatımızdaki birçok eşyada, yediğimiz yiyeceklerde ve hatta içtiğimiz suda bile bulunabilen bu kimyasallar, Avrupa Çevre Ajansı’na bakılırsa karaciğer hasarı, tiroid hastalığı, kanser ve daha birçok ciddi sağlık problemlerine yol açabiliyor.

Korkulu sonuçlar doğurabilen ‘sonsuz kimyasallar’ adını verdiğimiz bu maddelere yönelik emek harcamalar devamlı yapılıyor. Şimdi de bilim adamları, bu kimyasalları uygun maliyetli ve güvenli bir halde yok etmenin yolunu bulmuş olabileceklerini açıkladı. Emek harcama bulguları, geçtiğimiz perşembe günü Science dergisinde yayımlandı.

Araştırmacılar, bir karışım ile PFAS moleküllerindeki bağları koparmayı başardı

Bu maddelerin ortak yanı organik kimyada en kuvvetli bağlardan kabul edilen karbon-flor bağa haiz olmalarıdır. Bu, PFAS’ların her ne kadar mutfak eşyalarına ‘yapışmaz’ hususi durumunu verme şeklinde şeyler için işe yarasa da insan sağlığına da büyük zarar verebiliyor. Araştırmacılar da moleküler açıdan fazlaca dayanıklı oldukları için seneler süresince toprak ve suda kalabilen bu maddelerin karbon-flor bağını yok etmenin bir yolunu bulmak için uzun senelerdir çalışıyordu. Yeni araştırma, bunun nihayet gerçekleşebileceğini ortaya koydu.

Kaliforniya Üniversitesi (UCLA), Northwestern Üniversitesi ve Çin’den kimyagerler, kağıttan sabuna kadar birçok değişik yerde kullanılan sodyum hidroksitin ve organik bir çözücü olan dimetil sülfoksitin karışımının PFAS’ler için kullanılabileceğini keşfetti. Araştırmacılar bu karışımın, PFAS’lerin büyük bir alt grubu olan perfloroalkil karboksilik asitleri (PFCA) parçalayabileceğini beyan etti.

Çalışmanın yazarlarından Brittany Trang, karışımın 79 ila 121 santigrat derecede ısıtıldığında PFAS moleküllerindeki bağın koptuğunu gözlemlediklerini aktardı. Hatta karışımın birkaç gün sonrasında tamamen zararsız moleküller bile oluşturabileceği ifade edildi. Bunun, sodyum hidroksitin dimetil sülfoksitin yumuşatma ve parçalama süresini hızlandırmasından sonrasında PFAS molekülleri ile bağlanması sonucunda gerçekleştiği kaydedildi.

‘Sonsuz kimyasallar’ dünyanın her yerinde

Yazarlardan Prof. William Dichtel, çözümün laboratuvar dışına taşınmasından ilkin daha çok araştırma yapmaları icap ettiğini beyan etti. Doğal ki bir PFAS probleminin büyüklüğü de göz ardı edilmemesi ihtiyaç duyulan bir mevzu. Tahminlere bakılırsa her yıl atmosfere 50.000 ton bu kimyasallardan karışıyor.

Ek olarak meydana getirilen öteki emek harcamalar, gezegendeki tüm yağmur sularının PFAS içerdiğini ve içilmemesi icap ettiğini gösteriyor. Anlayacağınız bu maddeler neredeyse her yerde karşımıza çıkabiliyor. Gene de bulguların, PFAS’ı yok etmenin başka yollarını bulmaya destek olabileceğinden dolayı coşku verici olduğu söylenebilir.