Tacoma Narrows Köprüsü’nün Yıkılış Hikayesi

Kimi zaman dışarıdan baktığımız süre rahat benzer biçimde görünen bir yapı bile aslen sıkıntılı hesaplamalar sonucunda yapılmıştır. Bilhassa bir köprü yapacaksanız söz mevzusu hesapların oldukça fakat oldukça daha ince yapılması gerekir. Tacoma Narrows Köprüsü’nün tasarımcıları ve mühendisleri bu hesaplamaları yapmadılar. Yeni bir tasarım tecrübe etmek istediler sadece neticeleri {hiç de} düşündükleri benzer biçimde olmadı.

Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılış hikayesi aslen daha yapım aşamasında başladı. İnşaatta çalışan işçiler bile köprünün sallandığını açık bir halde görüyorlardı. Hiç kimseye kulak asılmadı ve dünyanın en büyük üçüncü asma köprüsü halkın kullanımına açıldı. Ömrü yalnızca birkaç ay devam eden köprü, sallana sallana en sonunda kağıt bir kule benzer biçimde yıkıldı. Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılış hikayesine gelin yakından bakalım.

Tacoma halkına bir köprü lazım:

ABD Birleşik Devletleri’nin Washington eyaletinde bulunan Tacoma şehrine köprü yapılması düşüncesi ilk kez Northern Pacific Railway şirketi tarafınca 1889 senesinde ortaya atıldı. 1920 yılına kadar mevzu hakkında herhangi bir emek harcama yapılmadı. 1923 geldiğimizde ise Tacoma Tecim Odası yeni köprü için finansman emekleri hayata geçirmeye başladı.

Golden Gate Köprüsü’nün baş mühendisi Joseph B. Strauss başta olmak suretiyle pek oldukça mimar ve mühendisten oluşan bir ekip yeni köprü için emek harcamalar yapmış oldu. 1937 senesinde sağlanan finansman ile Washington Eyaleti mühendisi Clark Eldridge’den bir teklif alındı. Sadece onun projesi için yüz milyonlarca dolar ve 8 metrelik kirişler yapılması gerekiyordu.

Tam bu sırada New York köprü mühendisi Leon Moisseiff bambaşka bir proje ile geldi. Moisseiff’in projesi daha öncekilere asla benzemiyordu. Statik rüzgarı değişik bir halde absorbe edeceği planlanan bu proje hem daha ucuza mal olacaktı hem de 2.4 metrelik kirişler yetecekti. Esasen kısıtlı olan finansmanın bu projeye yatırılmasına karar verildi.

Tacoma Narrows Köprüsü inşaatı başlıyor:

Tacoma ile Kitsap yarımadasını birbirine bağlayacak ve Tacoma Narrows boğazına kurulacak olan köprü, geleneksel köprülere bakılırsa oldukça daha zarif bir görünüme haiz olacaktı. İki şeritli olması yeterdi zira fazla trafik beklenmiyordu. 1.8 km uzunluğunda ve yalnızca 12 metre genişliğinde planlanmıştı. Onu tutması için 2.4 metrelik kirişler yeterdi de artardı bile.

1938 yılının Eylül ayında inşaat başladı. Sadece bir sorun vardı. Güverte bölgesi yapılmaya başladığı sırada bile rüzgar arttıkça köprünün dikey bir halde sallandığı fark edildi. Mevcud tasarımı iyileştirmek için pek oldukça düzenleme yapılmış oldu ve sönümleme önlemleri alındı. Dünyanın en büyük üçüncü köprüsü olan Tacoma Narrows Köprüsü artık açılmaya hazırdı.

Tacoma halkına hayırlı olsun:

Tacoma o dönem ufak bir bölgeydi. Bu şekilde bir yerde dünyanın en büyük üçüncü asma köprüsünün yapılması mükemmel bir olaydı. 1 Temmuz 1940 tarihinde Tacoma Narrows Köprüsü Tacoma halkının kullanımına açıldı. Fakat birazcık sallanıyor gibiydi. Zaman içinde düzeleceği düşünülerek ve birkaç tedbir alınarak köprü kullanılmaya devam etti.

Tacoma Narrows Köprüsü bazı kesimleri endişelendiriyor bile olsa yapılması için büyük paralar harcanmıştı. Harcanan tüm finansmanın geçiş ücretlerin karşılanacağı düşünülmüştü. Köprünün daha ufak modelleri üstünde emek harcamalar sürüyordu. Bu çalışmalardan netice alındığı süre ise iş işten geçmişti.

Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılışı:

7 Kasım 1940 sabahı Tacoma halkı rüzgarlı bir güne uyandı. Düzgüsel bir durumdu. Tacoma Narrows Köprüsü’ne bakanlar ise gözlerine inanamadı. Şu sebeple bu ince köprü öylesine kuvvetli sallanıyordu ki bir tarafı yerde, bir tarafı gökte gibiydi. Rüzgar saatte ortalama 64 kilometre hıza ulaşmış olduğu süre ise olanlar oldu.

Öğlen 11 sularında Tacoma Narrows Köprüsü’nün güverte bölgesindeki büyük bir beton hacmi çöküverdi. Birkaç dakika sonrasında 600 metrelik bir bölüm özgür kaldı. Köprü çelik benzer biçimde gerilmiş, ileri geri sallanmayı sürdürüyordu. Köprü kulelerinde karbon çelik kullanıldığı için o alanda bir problem yoktu. Sadece kısa bir süre sonrasında Tacoma Narrows Köprüsü’nden geriye yalnızca bir boşluk kalmıştı.

Tacoma Narrows Köprüsü neden yıkıldı?

Tacoma Narrows Köprüsü’nün daha tasarım aşamasında bile sayısız hata yapılmıştı. Bu kadar uzun bir köprünün genişliğinin bu kadar azca olması kim bilir en büyük hataydı. Kiriş yüksekliklerinin 2.4 metre olması tamamen yanlıştı. Üstelik bu kirişler rüzgarı absorbe etmiyor, ona meydan okuyorlardı.

En rahat yanıtı vermek gerekirse Tacoma Narrows Köprüsü rüzgara dayanamadı. Rüzgar bu yapıdan akıp geçmiyor, ona çarpıyordu. Rüzgarın her çarpması sonrası köprüde bir frekans salınımı oluşuyordu. Art arda yüksek hızda gelen bu titreşimler sebebiyle sallanan köprünün en sonunda yıkılması kaçınılmazdı. 

Büyük bir talih olarak bu koca köprü yıkıldığı süre tek bir şahıs bile yaşamını kaybetmedi. Esasen beşik benzer biçimde sallanan bir köprüden kim otomobiliyle geçmek ister ki? Bu yıkımda ölen yalnızca bir köpek oldu. Şu sebeple otomobilde sıkışan köpek bir türlü kurtarılamadı. 

Tacoma Narrows Köprüsü’nın yıkılması mühendislik dünyasında yeni bir dönem açtı:

Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılması büyük bir başarısız olarak kabul edilse de aslen büyük bir başarı da oldu. Şu sebeple bugün bile köprünün tasarımında meydana getirilen hatalar mühendislik fakültelerinde, yıkılış sebepleri ise fizik fakültelerinde ders olarak okutuluyor. Tacoma Narrows Köprüsü ile beraber köprü tasarımlarında yeni bir devrin kapıları aralandı ve artık pek oldukça tasarım standart hale getirildi.

Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılmasından en talihli çıkanlar ise deniz canlıları oldu. Şu sebeple köprü olduğu benzer biçimde denize yıkıldı ve orada öylece kaldı. Dünyanın en büyük üçüncü asma köprüsü artık dünyanın en büyük suni resifi durumunda. 1992 senesinde korumaya alınan resif, sayısız deniz canlısına yaşam veriyor. Köprünün karada kalan parçaları ise hurdacıya satıldı.

Tacoma Narrows Köprüsü’nün yıkılış filmi:

1940 yılını düşündüğümüz süre neredeyse mucize bir halde Tacoma Narrows Köprüsü yıkıldığı sırada iki şahıs bu vakası kameralarına kaydetti. Paramount Studios’a satılan filmler kopyalandı ve dünyanın dört yanına gönderildi. Bu görüntüler mühendislik, mimarlık ve fizik öğrencilerinin derslerinde bugün bile kullanılıyor. 

Dünyanın en büyük üçüncü asma köprüsü olacakken kağıt bir kule benzer biçimde dağılan Tacoma Narrows Köprüsü’nü yıkılış hikayesinden bahsettik ve bu garip vaka hakkında bilmenizde fayda olacak bilgileri anlattık. Bilhassa mühendis okuyucularımız mevzu ile alakalı düşüncelerini yorumlarda paylaşabilirler.