Dünya Tarihini Şekillendiren Tecim Yolları

Binlerce senedir tecim yolları, insan topluluklarının gelişmesinde yaşamsal bir rol oynamıştır. Uzun mesafelere meydana getirilen ticaretler, antik çağda Avrupa ve Asya’daki büyük uygarlıklar arasındaki kültürel, dini, ve sanat içerikli gelişime katkı elde etmiştir. Bu tecim yolları, esas olarak hammadde, besin maddeleri ve lüks malların bir yerden başka bir yere taşınmasına destek oluyordu. Öte taraftan, bilhassa Avrupa’daki salgın hastalıkların başka kıtalara yayılmasına da bu tecim yolları neden olmuştur.

İpek Yolu, Amber Yolu, Baharat Yolu ve öteki tecim yolları üstünde yer edinen şehirler, tüccarlara ve tecim kervanlarına hizmet vererek oldukca süratli bir halde zenginleşmiştir. Hem de değişik etnik ve kültürel geçmişlere haiz insanların tanışabilecekleri merkezler haline geldiler. Sözü daha çok uzatmadan, dünya tarihini şekillendirmeyi başarmış tecim yollarını ele aldığımız listemize geçelim.

Dünya tarihindeki en mühim tecim yolları:

• The Silk Road / İpek Yolu
• The Spice Routes / Baharat Yolları
• The Incense Route / Tütsü Yolu 
• The Amber Road / Kehribar Yolu 
• The Tea Horse Road / Çay Atı Yolu
• The Salt Route / Tuz Yolu 
• The Trans-Saharan Trade Route / Trans Sahra Tecim Yolu

Çin’i Batı’ya bağlayan uzun bir yol: The Silk Road / İpek Yolu

İlk olarak Xi’anda ortaya çıkan ve Çin ile Batı’yı birbirine bağlayan İpek Yolu, aslen bir kervan yolu olarak kullanılıyordu. 6.400 kilometre (4.000 mil) uzunluğundaki bu yol, devrin en mühim iki devleti olan Çin ve Roma içinde gerçekleşen tecim için mühim bir rol oynamıştır.

Tecim kervanları bu yolu kullanırken ya Afgan vadilerinden geçerek Hazar Denizi’ne giden yolu takip ediyorlardı ya da Karakurum Dağları’nı aşarak İran üstünden Anadolu’ya ulaşıyorlardı. Devrin en mühim gezgini olan Marco Polo, Moğollar döneminde Çin’e gitmek için İpek Yolu’nu kullanmıştır. Günümüzde bile, İpek Yolu, barındırdığı muhteşem çeşitliliklerle ve kültürel zenginliklerle dikkat çekmektedir. Ortalama iki bin senelik kültürlerin ve dinlerin izlerini hala taşıyan bu görkemli tecim yolu iki kıtaya yayılıyordu. 

Oldukça tehlikeli ve pahalı bir yol: The Spice Routes / Baharat Yolları

Baharat yolları, iki bin yıl süresince Doğu ve Batı’yı birbirine bağlayarak, değişik medeniyetlere tarçın, karanfil, ufak hindistan cevizi, safran ve zerdeçal benzer biçimde baharatların ulaşmasını sağlamış oldu. Ticareti meydana getirilen bu baharatlar yalnız yiyeceklerde tatlandırıcı ve renklendirici olarak kullanılmıyor, hem de çeşitli hastalıkların tedavisinde de kullanılıyordu.

Bu Baharat Yolları, Japonya’nın Batı Kıyıları’ndan başlayarak Akdeniz üstünden Avrupa’ya uzanıyordu. Tıpkı İpek Yolu benzer biçimde Baharat Yolları da birden fazla güzergahtan oluşan uzun bir ağdı. Baharat Yolları gezi etmek için oldukça tehlikeli ve masraflıydı. Güzergah üstünde durulan her durakta vergi ve geçiş ücretleri ödenmesi zorunluydu. Bundan dolayı, baharatlar Avrupa’ya ulaştığında tutarları astronomik derecede yüksek oluyordu.

Mısır ve Roma’yı birleştiren yoli: The Incense Route / Tütsü Yolu

Hoş kokular insanlık zamanı süresince devamlı yaygın bir halde kullanılmıştır. Mısırlılar buhuru cenaze törelerinde, Romalılar ise düğünlerde ve çeşitli kutlamalarda kullanmışlardır. Her ne kadar   günümüzde oldukca kolay bir halde elde edilebilir olsa da, binlere yıl ilkin oldukça ender ve pahalı bir üründü. Tütsü yolları, Cenup Arap Yarımadasından Akdeniz’e kadar devam eden deniz ve kara tabanlı tecim yollarından oluşuyordu. 

MÖ 7. yüzyıl ve MS 2. yüzyılları içinde kullanılan bu rota, tütsü ticaretinin bitmesinin  arkasından, insanların ailelerini ziyaret etmek, kabilelerin göç etmesi ve orduların daha rahat hareket ettirilmesi amacıyla kullanıldı.

En kıymetli tecim yolu: The Amber Road / Kehribar Yolu

Kehribar Yolu, Eski Roma da dahil olmak suretiyle Akdeniz ülkelerini Baltık Denizi’ne bağlayan bir tecim yoluydu. Baltık bölgesinden getirilen Baltık Kehribarı, İtalya’da yaşayan Etrüskler tarafınca kullanılıyordu. İlerleyen zamanlarda ise büyük seviyede Keltler tarafında kullanılmaya başlandı. MS 1. yüzyıldan MS 3. yüzyıla kadar, Roma İmparatorluğu’nun mühim bir simgesi konumundaydı.

Romalı tüccarların kehribar almak için izledikleri ana kehribar yolu, zaman içinde Akdeniz havzasını Baltık Denizi kıyılarına bağlamış ve bu bölgede meydana getirilen tecim bağlantılarında mühim bir rol oynamıştır. Yolun kati olarak bir rotası olmamakla beraber, Romalı zanaatkarların çoğunlukla yaşamış olduğu Adriyatik kıyısındaki Aquileia’da başladığı düşünülüyor.

Atların sıkıntılı yolculuğu: The Tea Horse Road / Çay Atı Yolu

Çay Atı Yolu, Tibet’in başkenti Lhasa’yı Güneybatı Çin’in Yunnan ve Sichuan eyaletlerine bağlayan bin senelik bir tecim yolu ağıdır. 6. yüzyıldan itibaren, her türlü malın ticareti için kullanılan yol oldukça sert ve tehlikeliydi. Çay ticareti, Tang ve Song Hanedanlıkları döneminde halkın çaya ilgi duymasıyla başladı, sadece bu bölgelerin iklimi çay yetiştirmek için uygun değildi.

Tahmin edilebileceği benzer biçimde bu yolu kullanan her seyyah yada tüccar bölgede meydana gelen naturel zorluklardan dolayı yolculuklarını tamamlayamadı ve hayatlarını yitirdi. Günümüzde, Çay Atı Yolu’na ilişkin bazı kalıntılar kalmış olsa da, birçoğu onlarca senedir terk edilmiş durumda.

Kısa fakat oldukca mühim bir yol: The Salt Route / Tuz Yolu

Adriyatik kıyısıdan Roma bölgesine tuz getirmek için kullanılan Tuz Yolu, yüzyıllar süresince önemini korumuştur. Bundan dolayı, tuz açısından varlıklı bölgeler mühim tecim merkezleri haline geldi. Bir öteki mühim tuz yolu ise Şimal Almanya’daki kurulmuş olan tuz yolu idi. 100 km uzunluğunda olan bu Eski Tuz Yolu, balıkların bozulmaması için balıkçılara tuz temini için kullanıldı. Öteki tecim yollarına bakılırsa oldukça kısa olan bu yolu tamamlamak ortalama 20 gün sürüyordu.

Köle ticaretinin yapıldığı tecim yolu: The Trans Saharan Trade Route / Trans Sahra Tecim Yolu

Trans Sahra Tecim Yolu, Sahra Çölü’nün mühim noktalarını birbirine bağlaması sebebiyle Afrika bölgesinin en mühim tecim yollarından biriydi. Bu tecim yolu çöl bölgesinde yer almış olduğu için develer, tüccarların bu yolu kat etmeleri açısından oldukça önemliydi. Yol süresince altın ve köle ticareti haricinde devekuşu tüyü benzer biçimde lüks eşyalar da alınıp satılıyordu. 16. yüzyılın ortalarında Portekiz’in Batı Afrika’ya giden deniz yollarını keşfetmesiyle birlikte önemi büyük seviyede azalmıştır.