Suni zekâya bugünlerde bir oldukca şey soruyoruz. Peki ya ömrümüzün uzadığı bir senaryoda iyi mi bir dünya bizi beklerdi, asla düşündünüz mü?
Suni zekâ arzu ettiğiniz takdirde birçok değişik mevzu üstünde geleceğe dair öngörülerde bulunuyor. E ikimiz de merak ettik ve yapıştırdık suali: “Eğer insanoğlu 150 yıl yaşasaydı, dünya iyi mi bir yer olurdu?”
Gelen cevaplar bir taraftan “Hadi canım” dedirtirken, bir taraftan da “Acaba?” diye düşündürüyor. Gelin suni zekânın bakış açısından, 150 senelik bir yaşam senaryosunda toplumların iyi mi şekilleneceğine, toplumsal medyadaki “before-after” akımlarından bile daha çarpıcı bu değişime beraber göz atalım. Kim bilir dedelerimizin dedelerini görebileceğimiz, birden fazla kariyer yapmış olup sıkılınca “Ben bi’ youtuber olayım” diyebileceğimiz bir gelecek bizi bekliyordur, kim bilir?
- Kariyer mi dedin? Hangisi?
Bugün 20’li yaşlarda “Ne olsam?” diye düşünüp 30’larda bir kariyere başlıyor, 40’larda tecrübelenip 60’larda emekli oluyoruz. Peki ya 150 yıl yaşasaydık? Suni zekâya bakılırsa “tek bir kariyere bağlı kalma” devri tamamen kapanırdı.
Bir düşünün, 30 yıl avukatlık yaptıktan sonrasında sıkılıp “Ben bir 20 yıl da marangozluk yapayım, sonrasında da bir 40 yıl Mars’ta ziraat işine girerim” diyebilirdiniz. Eğitim yaşamı da buna bakılırsa şekillenirdi. 25 yaşlarında aldığınız üniversite mezuniyet belgesi, 75 yaşlarında pek bir işe yaramayacağı için, yaşam boyu öğrenme bir seçenek değil zorunluluk olurdu. Her 20-30 yılda bir “kariyer güncelleme” yada “format atma” paketleri popüler olabilirdi.
- Aile ve ilişkiler: “Dedemin babasının babasıyla tanışın”
Şu an en fazla 3, bir ihtimal şanslıysak 4 nesil bir aradayız fakat 150 senelik bir ömürde, 5-6 nesli bir arada görmek bayağı bir durum hâline gelirdi. Aile fotoğraflarını bir düşünün. Mahalledeki apartmanlar “Yılmaz ailesi apartmanı” benzer biçimde adlar alabilir zira aynı çatı altında onlarca kuzen, torun ve torunun torunu yaşayabilirdi.
Doğal bu durum “aile bağları” terimini güçlendirebileceği benzer biçimde miras kavgalarını da daha karmaşık hâle getirebilirdi. Evlilik ve ilişkiler de nasibini alırdı. “Ölüm bizi ayırana dek” sözü, 120 senelik bir beraberlik anlamına gelebileceği için kim bilir “25 senelik yenilenebilir evlilik sözleşmeleri” popüler olurdu.
- Iktisat: Emeklilik artık bir hayalden ibaret
“65’inde emekli ol, sahil nahiyesine yerleş” imgesel, 150 senelik bir ömürde pek mümkün olmazdı zira 65 yaşlarında emekli olan birinin önünde daha yaşayacak 85 yılı olurdu. Hiçbir toplumsal güvenlik sistemi bu yükü kaldıramazdı.
Suni zekâya bakılırsa “emeklilik” terimi ya tamamen ortadan kalkar ya da 100-120’li yaşlara ötelenirdi. İnsanlar daha uzun seneler çalışmak zorunda kalır, bu da gençlerin iş bulmasını zorlaştırabilirdi. “Abi 80 senedir bu koltukta, ne süre emekli olacak da biz yükseleceğiz?” serzenişleri, ofislerin yeni gerçeği olabilirdi.
- “Yaşlılık” terimine reset
Bugün 70 yaşındaki birine “yaşlı” diyoruz. Peki 150 yıl yaşayan bir toplumda 70 yaş ne anlama gelirdi? Muhtemelen “orta yaşın başları”. Suni zekânın öngörüsüne bakılırsa yaş algımız tamamen değişirdi.
100 yaşındaki insanoğlu, bugünün 50’li yaşlarındaki benzer biçimde etken, üreten ve toplumsal yaşamın içinde olan bireyler olurdu. Bu durum, sıhhat ve bakım sektöründe devrim yaratırdı. Anti-aging (yaşlanma karşıtı) teknolojiler, güzel duyu operasyonlardan oldukca daha öteye geçerek, organ yenileme ve hücresel gençleştirme benzer biçimde alanlara odaklanırdı.
- Dünya nüfusu ve kaynaklar: “İğne atsan yere düşmez”
En ciddi sorunlardan biri de bu olurdu. İnsanlar oldukca daha uzun yaşamış olduğu için dünya nüfusu katlanarak artardı. Bu da besin, su ve enerji benzer biçimde temel kaynaklar üstünde çok önemli bir baskı oluştururdu.
Suni zekâ bu senaryoda şehirlerin dikey olarak büyüyeceğini, tarımın kapalı alanlarda ve laboratuvar ortamında (dikey ziraat benzer biçimde) yapılmasının mecburi hâle geleceğini öngörüyor. “Evim metroya 5 dakika” değil, “Evim 250. kattaki tarlaya 2 asansör mesafede” benzer biçimde anonslar duyabilirdik.
- Data ve deneyim aktarımı: Yürüyen kütüphaneler
150 yıl yaşayan bir insanoğlunun biriktirdiği data ve tecrübeyi hayal edin. Tarih kitaplarına gerek kalmazdı zira dedenizin büyükbabası size Kurtuluş Savaşı’nı ilk ağızdan anlatabilirdi. Bu durum, data aktarımını ve kültürel mirası bambaşka bir boyuta taşırdı.
Meslekler, usta-çırak ilişkisiyle nesiller boyu aktarılabilir, her aile kendi alanında bir “marka” hâline gelebilirdi. Doğal bu durumun bir de karanlık yüzü var o da değişime karşı direnç. Eski nesiller, bildikleri ve alıştıkları düzenin değişmesine oldukca daha kuvvetli bir halde karşı çıkabilir, bu da toplumsal ilerlemeyi yavaşlatabilirdi.
- Ruhsal etkisinde bırakır: “Sıkıldım, reset atmak isterim”
150 yıl yaşamak kulağa hoş gelse de ruhsal olarak her insanın kaldırabileceği bir yük olmayabilir. Seneler süresince sevdiğiniz insanları yitirmek, değişen dünyaya devamlı adapte olmaya çalışmak, anıların yükü ve varoluşsal krizler…
Suni zekâ bu uzun ömrün getireceği can sıkıntısı, anlamsızlık hissi ve depresyon benzer biçimde ruhsal sorunların artabileceğini tahmin ediyor. Kim bilir gelecekte “bellek sildirme” yada “duygusal reset” merkezleri popüler hâle gelebilirdi. Kim bilir?
Peki kim bilir yüz binlerce yıl sonrasında 150 yıl yaşamak hakikaten mümkün olacak mı?
Suni zekâ ve birçok bilim insanı, genetik mühendisliği, nanoteknoloji ve suni organlar benzer biçimde teknolojilerle bunun kuramsal olarak mümkün olabileceğini öngörüyor sadece bu, bugünden yarına olacak bir şey değil, önümüzde daha uzun bir yol var…
