[ad_1]
2020 senesinde Türkiye’deki yeni enerji yatırımlarının tamamına yakını yenilenebilir enerji kaynaklı oldu. 2021’de de yenilenebilir enerji ön plana çıkacak. Yatırımların devam etmiş olduğu sektörde bu yıl, kurulu güç için 2,5 milyar dolar, elektrik iletim ve dağıtımı alanında ise 1,5 milyar dolar yatırım öngörülüyor.
Enerji Mayıs 2021 tarihindeki sayıdan
COVID-19 sürecinde küresel enerji talebi yüzde 5 düşüş göstererek son 50 yılda görülmedik bir duraksama yaşandı. Salgının dünya ekonomisinde yaşattığı daralmaya karşın, yatırımcıların yenilenebilir enerji sektörüne yatırım artırma sonucu alması enerji sektörünün bu sıkıntılı periyodu rahat geçirmesini sağlamış oldu.
O şekilde ki Ocak – Ekim 2020 döneminde bundan önceki senenin aynı dönemine nazaran yüzde 15 daha çok yenilenebilir enerji ihalesi yapılmış oldu. 2020 senesinde ABD ve Çin başı ekmek suretiyle küresel yenilenebilir enerji kapasitesi yüzde 4 oranında artış gösterdi ve geçen yıl 200 GW kapasite artışı yaşandı. Küresel ilave enerji kapasite artışının yüzde 90’dan fazlası yenilenebilir enerji kaynaklı gerçekleşti.
Dünyada yenilenebilir enerjide kurulu güç, geçen yıl 260 GW artarak toplam 2 bin 799 GW’a terfi etti. Internasyonal Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) ‘Yenilenebilir Kapasitesi 2021 İstatistikleri’ raporuna nazaran, dünya genelinde yenilenebilir enerji kapasitesinde 2019 yılındaki artışa nazaran 2020’deki artış yüzde 50’li daha çok.
Bu gidişatın gelecek yıllarda da devam edeceği öngörülüyor. Mesela; Çin ve ABD’nin önümüzdeki beş yılda güneş ve rüzgar enerjisi kapasitesinin yüzde 30 artması umut ediliyor. 2021 senesinde da küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin yüzde 10 artış göstereceği öngörülüyor.
Hindistan’ın ise 2021 senesinde en oldukca yenilenebilir kapasite artışı yaşanacak ülke olması umut ediliyor. Öte taraftan AB’de de kara rüzgar enerjisi kapasitesinin yüzde 15 oranında düşeceği, deniz üstü rüzgar enerjisi kapasitesinin ise ciddi oranda artacağı öngörülüyor.
YATIRIMLAR 10 KAT ARTACAK
Enerji uzmanları, yenilenebilir enerji kaynaklarının 2025 senesinde kömürü uzun senelerdir oturmuş olduğu tahtından edip, en oldukca elektrik üreten enerji deposu olacağını söylüyor. 2025’te yenilenebilir enerji küresel elektrik talebinin 1/3’ünü karşılayacak. Hidroelektrik enerji, yenilenebilir enerji kaynaklarının yarısını karşılamaya devam edecek.
Ek olarak 2025’e kadar petrol ve gaz şirketlerinin yenilenebilir enerji yatırımlarını 10 kat artıracakları düşünülüyor. KPMG Türkiye Petrol ve Organik Gaz Sektör Lideri Hakan Demirelli de bazı petrol ve naturel gaz şirketlerinin potansiyel talep düşüşünü dengeleme çabalarının bir parçası olarak yenilenebilir enerjiye geçiş yaptığını belirtiyor.
Demirelli, şu şekilde devam ediyor: “ABD ve Avrupa’nın en büyük sekiz petrol ve naturel gaz şirketinden beşi yenilenebilir enerji stratejisi ve ekiplerine haiz, altısı ise gelişmekte olan yenilenebilir teknolojilere ve start up’lara yatırım amacıyla risk sermayesi Fonları kurdu.
Şirketlerin artan yeşil enerji talebi, temiz enerji opsiyonuna haiz petrol ve naturel gaz şirketleri için büyüyen bir potansiyel satın alan havuzu anlamına geliyor. Elektrikli araçların yaygınlaşması ile beraber şarj mevzusunda elektrik şirketleri ile beraber petrol ve naturel gaz şirketlerinin de yavaş yavaş oyunun bir parçası haline gelmeye başladığı görülüyor.”
2 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM
Enerji ihtiyacımızın çoğunu yenilenebilir enerjiden karşılamak şeklinde bundan 10 yıl ilkin ütopik görülen eğilimlerden oluşan enerji devrimi tüm dünyada hızla gerçekleşirken, Türkiye bu değişime ayak uyduruyor. O şekilde ki 2020 içinde Türkiye’deki yeni enerji yatırımlarının tamamına yakını yenilenebilir enerji kaynaklı oldu.
Bu yatırımların yüzde 48,5’inin hidroelektrik, yüzde 25,3’ünün rüzgar, yüzde 15,7’sinin güneş, yüzde 7,6’sının biyokütle ve yüzde 2,2’sinin jeotermal kaynaklı santraller olarak gerçekleşti.
Organik gaz, linyit ve ithal kömür yakıtlı santrallerde ise kapasite daralması oldu ve bazı santraller dönem dışı kaldı. 2020 senesinde kurulu güce eklenen 2 bin 900 MW’lık yatırım yenilenebilir enerji santrallerinden geldi ve toplam yatırım 4 milyar doların üstünde gerçekleşti.
Bu santrallerin yapımına önceki yıllarda başlandığı ve dolayısıyla harcamaların yıllara yaygın olarak oluştuğu düşünüldüğünde, 2020 yılına isabet eden toplam yatırım miktarının ortalama 1,8-2 milyar dolar civarında bulunduğunu söylemek mümkün.
Öte taraftan 2021 yılı için Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı 20192023 Stratejik Planı’na nazaran | devreye girmesi beklenen 2 bin | 100 megavatlık kurulu gücün ortalama yatırım büyüklüğünün 2,5 milyar dolar seviyelerinde | olması umut ediliyor.
Sadece pandeminin etkisiyle santrallerin devreye girmesinde yaşanmış olan gecikmelerle kurulu güç artışı ve | tutarının planlananın üstünde gerçekleşmesi ihtimaller içinde gözüküyor. Öteki taraftan elektrik dağıtım şirketlerinin güncellenen yatırım | planlarıyla beraber elektrik iletim ve dağıtımı alanında yapılacak yatırımların 1,5 milyar dolar İ seviyesinde olacağı tahmin | ediliyor.
HEDEF 96 BİN MW
Türkiye’de kurulu güç, 2019 süresince yaşanmış olan yüzde 3,1’lik kapasite artışıyla Aralık 2019 sonu itibarıyla 91 bin 270 MW’a ulaştı. Pandemi ve öteki negatif yatırım koşullarına karşın kurulu gücün 2020 yılının 10 ayı sonunda geçen yıla oranla yüzde 3 civarında büyüyerek ortalama 94 bin MW’ye yükseldiğini ifade eden Ernst & Young(EY) Türkiye’nin Şirket Ortağı ve Enerji | Sektörü Lideri Erkan Baykuş, 2021 senesinde tamamlanması 1 beklenen projelerle beraber kurulu gücün 2021 sonunda 96 bin MW’a çıkacağını söylüyor.
Erkan Baykuş, şu şekilde devam ediyor: “2019 ile 2020 yılları karşılaştırıldığında, Türkiye’nin toplam kurulu gücünden 357 MW termik kaynak azaldı, buna rağmen kurulu güce 2 bin 227 MW yenilenebilir kaynak eklendi. Bu durum yenilenebilir enerji kaynaklarına verilen önemin artarak devam ettiğini gösteriyor.”
Türkiye’de fosil yakıtların gerek birincil enerji arzındaki önde gelen payının, gerekse elektrik üretimindeki yüksek oranlarının azaltılması icap ettiğini ifade eden Erkan Baykuş, “Bu doğrultuda 2021’de de elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payını artırmaya yönelik politikaların devam edeceği öngörülebilir” diyor.
DÖNÜŞÜM SÜRECİ
2020 senesinde enerji sektörü pandemi sebebiyle daha ilkin asla görülmediği kadar kargaşa ve bunalımlı bir dönem geçirdi. En oldukca etkilenen petrol ve gaz piyasası ciddi bir sarsıntı geçirse de sonradan azca da olsa toparlandı. Ulaşımın durma noktasına gelmesinin bu sarsıntıdaki oranı büyük ve eski haline dönüş için meydana getirilen tahminler 2022 yılının ikinci çeyreğini işaret ediyor.
Yenilenebilir enerji şirketleri ve yatırım tercihlerini bu yönde değiştiren yatırımcıların seslerinin daha da yükseldiğini ve etkilerinin hızla arttığını ifade eden PwC Türkiye Enerji, Altyapı ve Organik Kaynaklar Sektörü Ülke Lideri Murat Çolakoğlu, “Dijitalleşme alternatif bir yol değil zorunluluk haline geldi.
Birleşme ve satın almalar ilk başta duraklasa da fırsatları iyi gören finansal kuvvete haiz firmalar harekete geçti. Geçti geçecek derken, pandeminin tesirleri halen devam ediyor, edecek de. Peki 2021 ve sonrasında bizleri neler bekliyor?” diyor.
Yeşil Mütbakat (Green Dealj, Paris Anlaşması ve Çevre, Toplumsal ve Yönetişim (ÇSYj konularının 2021 senesinde enerji sektöründe öne çıkacağını dile getiren Murat Çolakoğlu, “Bir tek bu üç mevzu bile bizleri oldukca meşgul etmek için kafi.
Üstüne bir de kendi piyasamızın mevzuları, gereksinimleri, pozitif dönüşüm süreciyle oluşacak gündemini de ekleyince enerji sektöründe çalışan herkesi yoğun bir sürem bekliyor” diye ekliyor.
ÜÇ KRİTİK GÜNDEM
1- YEŞİL MUTABAKAT
Enerji sektörünün gündemindeki konuların başlangıcında gelen Yeşil Mutabakat (Green Deal); uzun süredir devam eden mevzuat çalışmalarının bu yıl ortasında tamamlanması takvime bağlanmış durumda. Hedeflenen; sanayi odaklı uygulamalarla, vergiyi de bir vasıta olarak kullanarak şirketlerin üretimlerinin ‘yeşil’ kaynaklara dayalı, döngüsel modellerin tercih edilmiş olduğu, enerjinin mümkün olduğunca yenilenebilir kaynaklardan temin edilmiş olduğu ekonomik bir yapı oluşturulması ve bu dönüşümle ülkelerin gelişme potansiyellerinin açığa çıkartılması. Yeşil mutabakat, Türkiye’yi de etkileyecek normal olarak.
2- PARİS ANLAŞMASI
Öteki bir başlık olan Paris Anlaşması (COP26 toplantısı) ise kasım ayında Glasgow’da yapılacak toplantı tüm dünya ülkeleri açısından büyük öneme haiz. Hareket planları ile ilgili detaylı bildirimler yapılacak ve hedefler, taahhütler netleşecek. Türkiye’nin de bu sürece iştirakı için mühim bazı kararlar alması gerekiyor ve umut ediliyor.
3- ÇEVRE, SOSYAL VE YÖNETİŞİM (ÇSY)
ÇYS ise her insanın dilinde olan bu kısaltma. Sadece işin ciddiyeti ve firmaların operasyonel ve yönetimsel süreçlerine yaratacağı pozitif gelir tesiri, her bir başlığın altında neler yapılması gerektiği görülünce daha da iyi anlaşılıyor. Tüm endüstrileri etkileyecek bir değişiklik/dönüşüm gereksinimi olacak.
SEKTÖRDEKİ FIRSATLAR
2020’de ülkemizin enerji ithalat faturasının 30 milyar dolar düzeyinde olacağı hesaplanabilir. 2019 verileri esas alındığında, vatanımızda doğalgaz toplam tüketiminde konut ve işyerinin oranı yüzde 42, sanayinin oranı yüzde 27. Senelik ortalama 40 milyar m3 doğalgaz tüketiminin tamamını yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ikame etme imkânı olmadığı için Karadeniz ve Akdeniz’de gaz aramaları, sondaj Faaliyetleri ve keşfedilen gazın üretimi dirimsel ehemmiyet taşıyor.
Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı’yla (YEKA) süregelen yenilenebilir enerji dönüşümünde yerli AR-GE ve yerli kaynaklarla üretilen güneş paneli ve rüzgâr türbini fabrikaları ve bunu takip edecek mini YEKA yatırımları 2021 ve sonrasında da yenilenebilir enerji yatırımlarında yerli teknolojilerin payının artmasını sağlayacak. Karbon salınımın kısıtlanması amacıyla yenilenebilir teknoloji yatırımlarının sürdürülebilirlik kriterlerine endeksli uzun vadeli ve düşük faizli yeşil sendikasyon kredileri ile finanse edilecek olması da mühim bir fırsat oluşturuyor.
SEKTÖRDEKİ RİSKLER
2021’de sektörün sorunlarının başlangıcında termal kaynaklı santraller geliyor. İşletmedeki yerli linyit santrallarının büyük kısmı, yetersiz rezervler, geciken rehabilitasyon yatırımları sebebiyle ekonomik ömürlerinin sonuna yaklaşmaları ve emisyon sınırlarına uyma mevzusundaki problemleri sebebiyle güçlük çekiyorlar.
Emisyon mevzuatlarını karşılayamayan yerli linyit santrallerinin, baca filtresi, baca gazı arıtma, atık su arıtma, alçı taşı depolama kapasitesi şeklinde yatırımlarını acilen tamamlamaları gerekiyor.
Termal kaynaklı santrallerde bu problemler yaşanırken bir kısmı 2021 sonrasında YEKDEM desteklerinin haricinde duracak olan yenilenebilir enerji santrallerinin gün içi piyasasında elektrik sattıklarında problemler yaşaması ihtimaller içinde. Yapım aşamasındaki yenilenebilir kaynaklı santrallerinin ise 2021’de lojistik ve tedarik zincirlerindeki kırılmalar şeklinde problemlerle karşılaşmaları bir risk olarak karşımıza çıkıyor.
Mobilitenin kısıtlanması, yedek parça tedarikinde gecikmeler yaşanması ve iş güvenliği tedbirlerinin sıkılaştırılması sebebiyle devreye alma safhalarında aksaklıkların yaşandığı biliniyor. Bu ve öteki sebeplerle devreye girmeleri geciken ve YEKDEM teşviklerinden yararlanamama riskleri olan bilhassa minik yenilenebilir enerji yatırımlarına destek olunmasının mühim olacağını düşünülüyor.
[ad_2]
