Kripto para transferlerine niçin yasaklar geliyor? Bitcoin dijital altın olabilir mi? 

2021 yılı Nisan ayında şimdiye kadar görmüş olduğu en yüksek kıymet olan 64 bin 895 dolar seviyesini gören Bitcoin, Mayıs ayını devasa yükseklikte kıymet kaybı ile geçirdi. Çin, ABD, İran ve Tesla’dan gelen açıklamalar kripto para piyasalarında büyük kıymet kaybı ve daralma yaşanmasına niçin oldu. Peki kripto para transferlerine niçin yasaklar geliyor? Bitcoin dijital altın olabilir mi? 

Anadolu Ajansı’nın çözümleme haberine nazaran, ​​​​​​​20 Mayıs tarihinde ABD Gömü Bakanlığı vergi uyumluluğu planına kripto paralarla meydana getirilen ödemeleri de dahil etti ve 10 bin doların üstündeki kripto para transferlerinin Vergi Dairesine bildirilmesini talep edeceğini duyurdu. Bununla beraber ABD Merkez Bankası da kripto para birimlerinin finansal istikrar için oluşturduğu risklere dikkat çekerek kripto paraların tehlikelerine dikkat çekti.

21 Mayıs 2021 tarihinde Çin Başbakan Yardımcısı Liu Hı, Bitcoin madenciliği mevzusunda sıkı tedbirler alacaklarını açıkladı. Mayıs ayına 58 bin dolar seviyelerinde giriş meydana getiren Bitcoin’in kıymeti 34 bin 500 dolara kadar geriledi. Çin öteki taraftan da ülke içindeki mahalli finans kurumlarının ve ödeme sistemlerinin kripto paralar ile hizmet vermesini yasakladı. Buna nazaran Çin’de kripto para yatırımcıları artık borsalarda işlem yapamayacak. Bu yasak Bitcoin’in kıymetini bir günde yüzde 30 düşürdü. Ek olarak bu yasak bir tek Bitcoin değil, tüm kripto paralar için geçerli olduğundan öteki bir kripto para olan Ethereum bir günde yüzde 45 kıymet kaybı yaşadı. Fakat gün içinde gelen tepki alımları bu kayıpları bir nebze de olsa telafi etti ve gün sonunda Bitcoin’deki kıymet kaybı toplamda yüzde 11,4 ve Ethereum’da yüzde 26,2 olarak kaldı. Çin’den gelen açıklamaların peşinden 27 Mayıs tarihinde de İran kripto para madenciliğine dört aylık bir süre için yasaklama getirdiğini duyurdu.

Bir darbe de Elon Musk’tan

2021 yılı Şubat ayında 1,5 milyar dolar değerinde Bitcoin aldığını açıklayan ABD’li otomotiv ve teknoloji şirketi Tesla 2021 yılı Mart ayından itibaren Bitcoin ile ödemeleri kabul etmeye başlamıştı. Sadece 12 Mayıs’ta Bitcoin’e bir darbe de Elon Musk’tan geldi ve Elon Musk Bitcoin üretimi esnasında kullanılan enerji miktarının fazlalığı sebebiyle Tesla’nın otomobil satışlarında Bitcoin ile ödemeleri kabul etmeyeceğini açıkladı. Esasen Bitcoin madenciliğinin aşırı oranda enerji tüketerek yapıldığını en başından beri hepimiz biliyordu. Bu aşamada Elon Musk’ın hangi amaçla bu şekilde bir karar değişikliğine gittiği akıllarda bir sual işareti olarak kaldı. Musk’ın bu sonucu Bitcoin fiyatını 58 bin dolar seviyesinden 46 bin dolara geriletti. Bu açıklamaları takip eden günlerde ise Tesla CEO’su, Şimal Amerikalı Bitcoin madencileriyle madencilik faaliyetinde daha çok yenilenebilir enerji kullanımı mevzusunda görüştüğünü açıkladı ve Bitcoin Madencilik Konseyi’nin kurulacağı duyuruldu.

Bitcoin’in Tesla satışlarında kullanılmayacak olması iktisatçıların kripto paralara getirmiş olduğu genel eleştiriyi bir kez daha yinelemiş oldu: Kripto paralar para şeklinde değişiklik aracı olarak devamlı her yerde kullanılamaz, bu yüzden aslına bakarsak para olarak değerlendirilemez.

Kripto para transferlerine niçin yasaklar geliyor?

Çin’in Ulusal İnternet Finansman Birliği, Bankacılık Birliği ve Ödeme ve Takas Platformu ortak bir yazılı izahat yaparak kripto paralarda yaşanmış olan oldukca sert düşüş ve yükselişlerin spekülatif kripto işlemlerini artırdığını belirtti. Bu açıklamaya nazaran varlık güvenliği kripto para işlemleri ile çekince altına giriyor, netice olarak da tutumsal ve finansal seviye aksıyor. Geriye dönerek bakıldığında Çin’in bu endişeleri Bitcoin’in oldukca fazla kıymet kazanılmış olduğu ve popüler olmaya başladığı 2017 senesinde da taşımış olduğu görülüyor. Doğrusu Çin’in Bitcoin’e karşı olan pozisyonu son beş yılda değişmiş değil. Çin otoriteleri en başından beri denetim edilmeyen kripto para piyasalarının kara para aklama, uyuşturucu ticareti, kaçakçılık ve yasadışı faaliyetlerde kullanılan araçlar olabileceği mevzusunda halkı uyarmaya devam etmişti. Çin Bitcoin’e ve arkasındaki blok zinciri teknolojisine prensipte karşı olmadığını, sadece devletin yönetebileceği bir kripto piyasa oluşturmak istediğini devamlı belirtmişti.

2021 yılı Mayıs ayında Çin, ABD, İran ve Tesla’dan gelen açıklamalar kripto para piyasalarında büyük kıymet kaybı ve daralma yaşanmasına niçin oldu. Bitcoin fiyatlarında yaşanmış olan bu volatilite, doğrusu herhangi bir açıklamaya bağlı olarak fiyatlarda devasa yükseklikte düşüş ve yükselişler olması kripto paralara olan güvensizliğin ve onlara karşı alınan devlet tedbirlerinin temel sebebi olarak yorumlanmalıdır. Değerde yaşanmış olan ani değişimler bu varlıklara umut bağlayan ve elindeki bir miktar parasını daha çok kazanma hırsı ile tamamen kripto paralara yatıran insanların ve ailelerin bir fazlaca zor durumda kalmasına sebep oluyor; hem mali hem de toplumsal ve ruhsal problemlere yol açıyor. Çin otoritelerinin de söylediği şeklinde bilhassa fiyatlarda yaşanmış olan ani düşüşler bu piyasalarda yatırım meydana getiren insanların servetinde oldukca ciddi kayıplar yaşanmasına niçin oluyor.

Kripto paradan varlıklı olma sevdası

Herhangi bir merkez bankası tarafınca çıkarılmayan ve merkeziyetçi olmayan bir yapısı bulunan kripto paralar şimdiye kadar ciddi bir halde denetim altına alınamadı ve onlar vasıtasıyla meydana getirilen ödemeler de vergilendirilemedi. Bu denetim edilmeme durumu kripto paraların resmi olmayan ve hatta karanlık işler için de kullanılmasına fırsat veren bir unsur oldu. Bu durum belirli çevreler tarafınca bir avantaj olarak kullanılsa da devletler en başından beri kripto paraları iyi mi denetim altına alacaklarını ve vergilendireceklerini düşünmeye devam etti. Bir taraftan da yatırım yapmak isteyen insanların yüksek kazanç iştahını fırsata çeviren şahıs ve firmalar kripto paraları dolandırıcılık için kullanmaya ve “coin” kelimesini kullanarak türlü türlü yeni kripto paralar buluş ederek ufak yatırımcının parasını almaya başladı. Eldeki verilere nazaran Türkiye’de kripto para piyasalarında işlem meydana getiren 300 ila 500 bin insanoğlunun mağduriyet yaşamış olduğu biliniyor.

2013 senesinde Türkiye’de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafınca meydana getirilen bir izahat bazen öteki devletler tarafınca da yapılmış oldu. Kripto paraların devlet tarafınca denetim edilemediği ve işlemler sonucunda eğer zarar edilirse bunun sorumlusunun bir tek “bu riski alan fert” olacağı defaatle açıklandı. Fakat bu açıklamalar risk alan ve daha çok kazanmak isteyen insanların risk iştahını denetim altına alamadı. Finans otoriteleri tarafınca spekülatif varlık yada bir balon olarak tanımlanan Bitcoin ve öteki kripto paralar, para şeklinde ne bir kıymet gizleme aracı ne de bir değişiklik aracı ve bu tarz şeyleri alıp satanlar da aslına bakarsak tüm risklerin bilincinde.

Bitcoin dijital altın olabilir mi?

2021 yılının başlarında, Bitcoin’in “dijital altın” bulunduğunu iddia eden söylemler, JPMorgan’ın Bitcoin’in altına rakip olacağı öngörüsüyle destek bulmuştu. Sadece altın Bitcoin şeklinde oldukca ani yükseliş ve oldukca süratli bir kıymet kaybı yaşamıyor, doğrusu Bitcoin kadar dalgalı bir seyir izlemiyor. Bundan dolayı Bitcoin’i dijital altına benzeten söylemler 2021 yılı Mayıs ayındaki fiyat hareketleriyle önemini yitirdi. Meşhur İktisatçı Nourel Roubini’ye nazaran Bitcoin ve öteki kripto paralar yüksek volatiliteden dolayı durağan(durgun) bir kıymet gizleme aracı ve varlık olması imkansız, Bitcoin’in bir balon olarak tanımlanması için de ana fiyatının belirli olması gerekir; ani artış ve düşüşler bu şekilde bir ana değerin belirlenmesini bile imkânsız kılıyor.

Netice olarak, 2021 yılı Mayıs ayında Bitcoin özelinde kripto para piyasasında yaşananlar bir sürpriz değil, bunlar 2017 [1] ve 2018 [2] yıllarında işaret edilmiş olduğu şeklinde kripto paralara devlet kontrolü getirilmeye başlanırsa yada herhangi bir sebepten talep azalırsa yaşanılması oldukca düzgüsel gelişmelerdi. Bununla birlikte günümüzün ve geleceğin bir gerçeği olan kripto paraları Çin şeklinde külliyen yasaklamaktan ziyade denetim edilebilir bir düzleme çekmek ve düzenlemek daha gerçekçi bir tedbir olabilir.