Prompt Nedir? En İyi Prompt Örnekleri ve Yazım Teknikleri

Suni zekâ araçlarını kullanmak son dönemde hepimizin günlük rutinine girmeye başladı. Sadece bu araçlardan hakkaten etkili sonuçlar alabilmek için ne yönelttiğimiz, kısaca iyi mi yönelttiğimiz büyük ehemmiyet taşıyor. Tam da bu aşamada karşımıza çıkan kavram: prompt. Türkçeye “istem” olarak çevrilen bu kelime, aslına bakarsak suni zekâyla kurduğumuz iletişimin temel yapı taşı. Eğer siz de “Ne sorsam da daha iyi netice alsam?” diye düşünenlerdenseniz, bu yazıda “Prompt nedir?” sorusunun yanıtını ve verimi artıracak örnekleri bir arada bulabilirsiniz.

Suni zekâyla çalışan uygulamalara bir şeyler yazıyoruz, onlar da bizlere yanıt veriyor… Fakat kimi zaman sonuçlar mükemmel, kimi zaman ise tam bir hayal kırıklığı olabiliyor. İşte bu farkın arkasında, bir çok vakit kullandığımız prompt’lar yatıyor. Doğrusu, suni zekâdan ne beklediğimizi ne kadar doğru ve net anlatabildiğimiz. Bu yüzden prompt iyi mi yazılır sorusu da giderek daha çok ehemmiyet kazanıyor. Bu yazımızda hem prompt teriminin ne işe yaradığını mütevazı bir üslupla açıklıyoruz, hem de suni zekâdan maksimum verim almanızı sağlayacak örnek istemleri bir araya getiriyoruz. Hazırsanız beraber göz atalım!

Prompt nedir?

Prompt, suni zekâ uygulamalarında bir görevi yerine getirmesi için modele verdiğimiz komut ya da yönerge cümlesidir. Doğrusu aslına bakarsak suni zekâyla kurduğumuz diyaloğun başlangıç noktasıdır. En kolay hâliyle prompt nedir sorusunun yanıtı, suni zekâya ne yapması icap ettiğini söylemenin yolu şeklinde özetlenebilir. “Bir şarkı sözü yazar mısın?”, “Mini bir gezi planı için valiz sıralaması hazırla.” benzer biçimde ifadelerin her biri birer prompt örneğidir. Ne kadar açık, net ve amaca yönelik bir halde yazılırsa, suni zekâdan alınan çıktı da o denli tatminkar olur. Bu yüzden promptlar, bilhassa ChatGPT benzer biçimde organik dil işleme modellerinden verimli sonuçlar almanın anahtarıdır. Kısacası, suni zekâyı ne kadar iyi yönlendirirsek, ondan o denli iyi netice alırız.

Prompt kullanımı ne işe yarar?

Promptlar, suni zekâyla etkili yazışma kurmanın anahtarıdır. Bir tek sual sormakla kalmaz, bununla birlikte modelin ne yapması icap ettiğini yönlendiren bir yol haritası sunar. Doğru yazılmış bir suni zeka prompt, alınan cevabın doğruluğunu ve kullanılabilirliğini direkt etkisinde bırakır. Blog yazısı yazdırmaktan ürün açıklaması yapmaya, soru-cevap sistemlerinden makine çevirisine kadar pek oldukca alanda kullanılır. Bilhassa içerik üretimi, alan kişi hizmetleri ve dijital asistan uygulamalarında doğru yazılmış bir prompt, süreci hızlandırır ve çıktının standardını direkt etkisinde bırakır. Doğrusu ister yaratıcı bir hikâye başlatmak isteyin, ister teknik bir soruya cevap arıyor olun, iyi tasarlanmış bir prompt suni zekâdan alacağınız verimi katlayabilir.

Başarı göstermiş bir prompt iyi mi yazılır?

Suni zekâdan beklediğiniz benzer biçimde sonuçlar almak istiyorsanız, işe iyi bir prompt yazmakla başlamalısınız. Şundan dolayı ne kadar net ve hedefe yönelik sorarsanız, modelden gelen yanıt da o denli isabetli olur. Peki, hakkaten işe yarayan bir prompt iyi mi yazılır? İşte dikkat etmeniz ihtiyaç duyulan temel noktalar ve her biri için ergonomik örnekler:

1. Spesifik olun, ne istediğinizi net belirtin

Suni zekâya ne yapmasını istediğinizi belirsiz bırakırsanız, alacağınız cevaplar da muğlak olabilir. Bu yüzden mümkün olduğunca açık ve detaylı olun.

Örnek:

• Genel prompt: “Bir gezi yazısı yaz.”
• Spesifik prompt: “İlk kez yurtdışına çıkan biri için Roma’da üç günlük bir seyahat rehberi hazırla.”

2. Anlaşılır ve mütevazı bir dil kullanın

Karmaşık cümleler ve teknik terimler modeli yanlış yönlendirebilir. Bilhassa yeni başlayanlar için mütevazı, direkt ve kısa cümleler devamlı daha iyi çalışır.

• “Temsilî, bilimsel nitelikli bağlamda değerlendirilmek suretiyle nostaljik unsurlar barındıran kısa bir hikâye yaz.” yerine “1950’lerde geçen, eski bir mahallede geçen nostaljik bir kısa hikâye yaz.” kullanın.

3. Hedef odaklı olun

Promptun sonunda ne elde etmek istediğinizi belirtirseniz, suni zekâ da daha net bir yönlendirmeyle çalışır.

• Bir iş fikri öner.” yerine “Yalnızca 5.000 TL sermayeyle Türkiye’de uygulanabilecek yenilikçi bir iş fikri öner.” kullanın.

4. Format beklentinizi belirtin

Yanıtın iyi mi görünmesini istediğinizi evvelinde söylerseniz, çıktı daha tertipli ve kullanılabilir olur.

• “Yanıtı sıralama formatında ver: Giriş, üç ana madde ve netice kısmı olacak şekilde yapılandır.”

5. Gerektiğinde sınırlar çizin

Suni zekâdan belli bir çerçevede kalmasını istediğinizde, bunu net bir halde belirtin. Böylece mevzu dışına çıkmadan, kontrollü içerikler imal edebilirsiniz.

• “Sonucunda kişisel görüş belirtme. Yalnızca bilimsel kaynaklara dayalı bilgilerle izahat yap.”

Prompt türleri ve örnekleri nedir?

Prompt yazmak, yalnız birkaç kelime yazıp enter’a basmaktan ibaret değil. Kullanacağınız ifadelerin türü, suni zekâdan alacağınız cevabın standardını direkt etkisinde bırakır. Değişik görevler için değişik prompt yapıları kullanarak hem daha etkili sonuçlar alabilir hem de zamandan tutum edebilirsiniz. İşte en yaygın kullanılan prompt türleri ve örnekleri:

1- Komut promptları (Instructional Prompts):

Suni zekâdan belirli bir işi direkt yapmasını istediğinizde, işte o noktada en sık başvurduğumuz prompt türü devreye giriyor: komut promptları. Açık, net ve ne istediğini bilen ifadelerle yazıldığında, modelden tam da ihtiyacınız olan cevabı almanız mümkün oluyor.

Örnek:

• “Bu metni üç madde hâlinde özetle.”
• “Bu metni toplumsal medya için etkisinde bırakan bir başlığa dönüştür.”

Ne işe yarar?: İçerik düzenleme, kod yorumlama, kısa informasyon çıktıları benzer biçimde direkt görevlerde idealdir.

2- Sual promptları (Interrogative Prompts)

Suni zekâdan bir mevzuda informasyon almak, düşünce sormak ya da kısa bir çözümleme yaptırmak istiyorsanız, en doğru yol sorularla ilerlemek. Doğrusu, aklınızdaki suali direkt modele yönelttiğinizde, bir çok vakit şaşırtıcı derecede detaylı ve yararlı cevaplar alabilirsiniz.

Örnek:

• “Tertipli uyku alışkanlığının zihinsel sıhhat üstündeki tesirleri nedir?”
• “Minimalist yaşam seçimi iyi mi bir tesir yaratır ve nereden başlanmalı?”

Ne işe yarar?: Veri analizi, araştırma, sorun çözümü benzer biçimde bilgiye dayalı görevlerde kullanılır.

3- Rol atama promptları (Role-based Prompts)

Suni zekâdan bir uzman benzer biçimde düşünmesini istediğinizde, devreye rol atama promptları giriyor. Modele “Sen bir şefsin” ya da “Bir tabip benzer biçimde düşün” dediğinizde, cevaplar da buna gore şekilleniyor: daha ustalaşmış, daha yerinde ve bağlama uygun.

Örnek:

• “Sen bir klinik psikologsun. Özelliklerini paylaştığım bu kişinin stresle başa çıkma yöntemlerini değerlendir.”
• “Kendini deneyimli bir şef olarak düşün. Bu tarifteki araç-gereç dengesini değerlendir ve iyileştirme önerileri sun.”

Ne işe yarar?: Uzman görüş açısı gerektiren içerikler üretmekte etkilidir.

4- Kısıtlayıcı ve anayasal promptlar (Constitutional Prompts)

Suni zekânın etik sınırların dışına çıkmaması, kırılgan mevzularda yansız kalması ya da bazı alanlara asla girmemesi gerekiyorsa, işte bu aşamada devreye kısıtlayıcı promptlar giriyor. Bu sayede daha kontrollü ve güvenli yanıtlar almak mümkün oluyor.

Örnek:

• “Yanıtlandırırken tıbbi tavsiye verme. Yalnızca genel bilgiler ve bilimsel kaynaklara dayalı açıklamalar yap.”
• “Yatırım tavsiyesi verme. Bir tek finansal terimleri ve genel stratejileri açıkla.”

Ne işe yarar?: Bilimsel niteliği olan yazım, teknik çözümleme yada tartışmalı mevzularda tarafsızlık gerektiren senaryolarda faydalıdır.

5- Zincirleme fikir promptları (Chain-of-Thought Prompting)

Suni zekâdan derhal yanıt vermesini değil de, ilkin birazcık düşünüp mantıksal adımlarla ilerlemesini istiyorsanız, işte burada zincirleme fikir promptları devreye giriyor. Böylece daha tutarlı ve neden-sonuç ilişkisi kuran yanıtlar almanız mümkün oluyor.

Örnek:

• “Bu yatırım kararının artılarını ve eksilerini adım adım değerlendir.”
• “İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasına giden süreci kronolojik olarak açıkla.”

Ne işe yarar?: Karmaşık, oldukca adımlı problemler için daha güvenilir ve tutarlı yanıtlar üretir.

6- Tree of Thoughts (ToT)

Zincirleme düşüncenin bir tık ötesine geçmek istiyorsanız, devreye Tree of Thoughts giriyor. Bu yöntemde suni zekâdan yalnız tek bir çözüm değil, birden fazla alternatif üretmesini istiyorsunuz. Sonrasında da bu seçenekleri karşılaştırıp en mantıklısını seçmesini bekliyorsunuz.

Örnek:

• “Bir ekip içi çatışmayı çözmek için üç değişik yöntem öner. Her birinin avantajlarını ve dezavantajlarını değerlendirerek en uygun olanı seç.”
• “Hafta sonu tatili için üç değişik rota planla. Her rotayı ulaşım, bütçe ve edinim açısından değerlendir ve en mantıklı seçeneği öner.”

Ne işe yarar?: Karar verme, strateji oluşturma ve çözüm kıyaslaması ihtiyaç duyulan durumlarda oldukca güçlüdür.

7- Few-shot ve Zero-shot promptlar

Zero-shot prompt’larda suni zekâya direkt vazife verirsiniz, örnek göstermeye gerek kalmaz. Few-shot’ta ise birkaç örnek sunarak modeli yönlendirirsiniz, böylece ne biçim bir yanıt beklediğinizi daha iyi anlamış olur.

Örnek 1:

• Girdi: “Akşam yemeği için hafifçe bir salata öner.”
• Cevap: “Izgara tavuklu roka salatası: Roka, cherry domates, azca zeytinyağı ve limon ile karıştırılır. Üstüne ince dilimlenmiş ızgara tavuk eklenmiş olur.”

Örnek 2:

• Girdi: “Teslimat tarihini öğrenebilir miyim?”
• Cevap: “Merhaba, siparişinizin tahmini teslimat zamanı 14 Temmuz’dur. Kargo süreciyle ilgili gelişimleri sizinle paylaşmaya devam edeceğiz.”

Örnek 3:

• Girdi: “Tatlı isteğimi bastıracak sıhhatli bir atıştırmalık öner.”
• Cevap: “Fıstık ezmeli yulaf topları: Yulaf, bal ve organik fıstık ezmesi karıştırılıp minik toplar hâlinde hazırlanmış olur ve buzdolabında dinlendirilir.”

Yeni Girdi:

• “Kahvaltı için sıhhatli fakat ergonomik bir tanım öner.”
• Modelden beklenen: Yukarıdaki örneklerle uyumlu tonda ve içerikte yeni bir sıhhatli kahvaltı önerisi.

Ne işe yarar?: E-posta yanıtlama, alan kişi destek senaryoları, dil stili öğretme benzer biçimde görevlerde oldukca başarılıdır.

8- Formatlama ve çıktı kontrolü promptları

Suni zekâdan yalnız doğru cevabı değil, bununla birlikte tertipli ve belli bir formatta cevap almanız gerekiyorsa, formatlama promptları tam bu iş için devreye giriyor. Ne şekilde yazmasını isterseniz, o şekilde sunabiliyor.

Örnek:

• “Bu deneyimi başlık, tarih ve izahat olarak üç bölüme ayır.”
• “İlettiğim yazıyı giriş, ana fikirler ve netice bölümleri hâlinde yapılandır.”

Ne işe yarar?: Suni zekânın içeriğini direkt işlenebilir ve tertipli hâle getirmede kullanılır.

Metinle görsel oluşturma (Text-to-Image) promptu iyi mi yazılır?

Suni zekâ ile görsel üretmek artık yalnız birkaç cümleye bakıyor. Sadece o birkaç cümleyi doğru oluşturmak, hayal ettiğiniz görüntüye ulaşmanın kilit noktası. Text-to-image modelleri, yazdığınız metne gore fotoğraf oluşturduğu için verdiğiniz detaylar ne kadar net olursa, netice da o denli tatminkar olur.

İşte hayalinizdeki sahneyi görsele dönüştürmek için etkili bir text-to-image promptu yazmanın temel adımları:

1. Ana sahneyi belirleyin

Görselin merkezinde nasıl sonuçlanacağını netleştirin. Mevzuyu direkt ve mütevazı bir halde tanımlamak, suni zekânın ne çizeceğini anlaması için ilk adımdır.

• “Göl kenarında oturan yaşlı bir balıkçı.”

2. Detaylandırmaya geçin

Görselin daha varlıklı ve gerçekçi görünmesi için ortama, nesnelere yada kişilere dair detaylar verin.

• “Balıkçı, hasır şapka takıyor ve ahşap bir sandalyeye oturmuş. Yanında eski bir kova ve oltası var.”

3. Ortamı tanımlayın

Görselin hissiyatını, duygusunu ya da havasını belirleyin. Sessiz, kasvetli, neşeli, gizemli benzer biçimde atmosfer tanımları büyük fark yaratır.

• “Sabahın erken saatleri, hava sisli ve göl yüzeyi neredeyse tamamen durgun.”

4. Işıklandırma ve renklendirme detaylarını geçin

Görselde hakim olmasını istediğiniz renk tonlarını yada ışık durumunu tanım edin. Bu, görüntünün güzel duyu karakterini belirler.

• “Ortama başat renkler yeşil, kahverengi ve yumuşak sarı tonları; güneş göl kenarından yeni yeni doğuyor.”

5. Biçim yada teknik isteklerinizi belirtin (isteğe bağlı)

İsterseniz çizim tarzını da belirtebilirsiniz: gerçekçi, illüstrasyon, suluboya, 3D render benzer biçimde.

• “Çizim suluboya tarzında ve hafifçe bulanık fırça darbeleri hissedilmeli.”

Promptumuzu tamamladığımızda çıkan netice:

• “Sabah sisine bürünmüş bir göl kıyısında oturan yaşlı bir balıkçı, hasır şapkasıyla ahşap sandalyede oturuyor. Yanında metal bir kova ve eski bir olta var. Güneş yeni doğuyor, yumuşak sarı ışık suya vuruyor. Renkler pastel tonlarda, sahne suluboya tarzında çizilmiş.”

Hatalı yazılmış bir prompt ne benzer biçimde sonuçlara neden olur?

Net olmayan yada hatalı yazılmış promptlar, suni zekânın mevzuyu yanlış anlamasına niçin olabilir. Bu da verimsiz, alakasız ya da beklentiyi karşılamayan yanıtlarla karşılaşmanıza neden olur. Suni zekâdan verimli netice almak için, ne istediğinizi açık ve yönlendirici şekilde ifade etmek büyük ehemmiyet taşır.

Promptlar yalnızca metin üretimi için mi kullanılır?

Promptlar yalnız metin yazdırmakla sınırı olan değil. Suni zekâyla görsel üretmek, ses sentezlemek, kod yazmak, özet çıkarmak, tercüme yapmak ya da veri analizi yaptırmak benzer biçimde pek oldukca değişik alanda da promptlardan yararlanılıyor. Doğrusu doğru şekilde yönlendirdiğiniz sürece, promptlar oldukca yönlü bir kullanım sunuyor.

Prompt yazmak için teknik informasyon gerekir mi?

Prompt yazmak için teknik bir bilgiye haiz olmanız gerekmez. Net, anlaşılır ve amaca yönelik cümleler kurarak hepimiz suni zekâya etkili komutlar verebilir. Kolay ve doğru ifadelerle yazılmış promptlar, bir çok vakit ustalaşmış çıktılar elde etmenizi sağlar.