[ad_1]
2020 yılına ilişkin gelir vergisi beyannamelerinin 31 Mart’a kadar verilmesi gerekiyor. Temettüler ile eurobondlar ve yabancı menkul kıymetlerden elde edilmiş menkul kıymet gelirleri için beyan uygulaması da devam ediyor.
M. FATİH KÖPRÜ / EY DİREKTÖR
fatih.kopru@tr.ey.com
www.vergidegundem.com
21 Mart 2021 tarihindeki sayıdan
Gerçek kişilerin 2020 senesinde elde ettikleri gelirlerin beyanı mart ayının sonuna kadar devam ediyor. Menkul kıymetlerden elde edilmiş gelirler de bu zamanda beyan edilmeli.
Gerçi başta borsa ve tahvil kazançları olmak suretiyle menkul kıymet gelirlerinin birçoğu kaynakta kesinti (stopaj) kanalıyla vergilendiriliyor. Vergi kesintisi, işlemlere aracılık eden banka yada aracı kurumlar tarafınca yapıldığı için yatırımcılar ek olarak bildiri vermiyor.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Fakat gene de bazı menkul kıymet gelirleri için beyan uygulamasının devam ettiğini hatırlatmakta yarar var. Buna, temettüler ile eurobondlar ve yabancı menkul kıymetlerden elde edilmiş gelirleri örnek olarak gösterebiliriz.
Bu tür işlemlerde gelirin hesaplanması, bildiri verilmesi, verginin ödenmesi benzer biçimde tüm işlemlerin, geliri elde eden kişiler tarafınca yapılması gerekiyor. Bu yazımızda, bireysel yatırımcıların 2020 senesinde elde ettikleri menkul kıymet gelirlerinin vergilendirilme usulüne yer veriyoruz.
BORSA KAZANÇLARI
Bireysel yatırımcıların, Borsa İstanbul’da (BİST) yaptıkları hisse senedi işlemlerinden oluşan kâr yada zarar, işleme aracılık eden banka yada aracı kurum tarafınca hesaplanıyor. Üçer aylık olarak belirlenen kazançlar üstünden stopaj (vergi kesintisi) yapma yükümlülüğü de bu kurumlara ilişik.
Stopajın oranı menkul kıymet yatırım ortaklığı (MKYO) hisse senedi kazançlarında yüzde 10 (bir yıldan fazla elde tutulanlardan stopaj yapılmıyor), öteki hisse senetlerinde ise yüzde sıfır olarak uygulanıyor. Stopaj oranı ister yüzde 10, isterse de yüzde sıfır olsun, BİST’te meydana gelen hisse senedi işlemlerinden sağlanan kazançlar, tutarı ne olursa olsun ek olarak beyan edilmiyor.
TEMETTÜ
Borsada yada borsa dışındaki firmalar tarafınca gerçek şahıs ortaklara dağıtılan kâr payları (temettü) üstünden yüzde 15 oranında vergi kesintisi yapılması gerekiyor. Kaynakta kesilen bu vergi ile iş bitmiyor. Bazı hallerde bu gelirlerin gelir vergisi beyannamesi ile beyanı da söz mevzusu olabiliyor.
Alınan temettü gelirinin brüt tutarının yarısı gelir vergisinden kural dışı. Kalan yarısının 49 bin TL’den fazla olması durumunda, kural dışı sonrası kalan tutarın ‘Menkul ana para iradı’ olarak beyan edilmesi mecburi.
Netice olarak, 2020 senesinde brüt 98 bin TL’den (Yüzde 15 vergi kesildikten sonrasında net 83 bin 300) fazla temettü geliri elde eden bir yatırımcının bu gelirini beyan etmesi gerekiyor. Beyannamede hesaplanan gelir vergisinden, temettüyü dağıtan kurum tarafınca meydana getirilen vergi kesintisinin tamamı düşülebiliyor.
TAHVİL VE BONO
Bireysel yatırımcıların, devlet tahvili ve Gömü bonolarından elde ettikleri faiz ve alım satım kazançları üstünden, banka yada aracı kurum tarafınca yüzde 10 oranında vergi kesintisi yapılıyor.
Sadece altına dayalı devlet iç borçlanma senetlerinden elde edilmiş gelirler için stopaj oranı yüzde 0 (sıfır) olarak uygulanıyor. Kaynakta kesilen vergi ister sıfır isterse yüzde 10 olsun bu gelirler için gelir vergisi beyannamesi verilmiyor.
EUROBOND FAİZİ
Eurobondlar ise Türk Hazinesi tarafınca, döviz cinsinden yurtdışı piyasalarda ihraç edilen tahviller. Bu menkul kıymetlerden elde edilmiş gelirler üstünden vergi kesintisi yapılmıyor.
Bu yüzden bazı durumlarda gelirin beyan edilmesi gerekiyor. Döviz cinsinden kupon faizinin TL karşılığı, kupon tarihindeki Merkez Bankası döviz alış kuru kullanılarak hesaplanıyor. Bu meblağ, 2020 yılı için geçerli olan 49 bin TL’lik beyan sınırının altında ise bildiri vermeye gerek yok.
Sınırı aşması durumunda ise tamamının gelir vergisi beyannamesinin ‘menkul ana para iradı’ satırına yazılmak suretiyle beyan edilmesi ve hesaplanan verginin ödenmesi gerekiyor.
VADEDEN ÖNCE SATILIRSA
Eurobondların 2020 senesinde satılması durumunda ise kazanç tahvilin satış tarihindeki TL karşılığından, alış tarihindeki TL karşılığının çıkarılması şeklinde hesaplanıyor. Bu hesaplama yapılırken maliyet bedelinin endekslenmesi de mümkün.
Sadece 2006 ve sonrasında ihraç edilen eurobondların endekslemeye doğal olarak tutulabilmesi için Yİ-ÜFE (Yurtiçi üretici fiyat endeksi) farkının yüzde 10’dan fazla olması gerektiği unutulmamalı.
Piyasada 2006 öncesinde ihraç edilen eurobondlar da var. Bunlar için bu şekilde bir sınırlama yok, enflasyon oranı ne olursa olsun kazanç hesaplanırken endeksleme yapılabiliyor.
Ek olarak satış kazancının 40 bin TLsi gelir vergisinden kural dışı olarak da değerlendiriliyor. Kısaca kazanç 40 bin TL’den azca ise beyan edilmiyor, aşması durumunda ise aşan kısmın beyan edilmesi gerekiyor.
2006 ve sonrasında ihraç edilen eurobondlar için bu şekilde bir kural dışı meblağ yok. Hesaplanan kazancın tutarı ne olursa olsun gelir vergisi beyannamesinin ‘öteki kazanç ve iratlar’ satırına yazılarak beyan edilmesi gerekiyor.
YATIRIM FONLARI
Portföyünün minimum yüzde 80’i hisse senedinden oluşan fonlarda (hisse senedi yoğun fon) yüzde sıfır oranında stopaj yapılıyor. Bir yıldan daha çok süreyle elde tutulan ve hisse oranı 51’den fazla olan fon gelirlerinden ise asla stopaj yapılmıyor.
Ek olarak 23 Aralık 2020-31 Mart 2021 tarihleri içinde alınan (değişken, karma, eurobond, dış borçlanma, yabancı, özgür fonlar ile unvanında döviz ifadesi geçen yatırım fonları hariç) yatırım fonlarından elde edilmiş gelirler için stopaj oranı yüzde sıfır olarak uygulanıyor.
Bunlar dışındaki menkul kıymet yatırım fonu katılma belgelerinden elde edilmiş gelirler üstünden yüzde 10 oranında vergi kesiliyor. İster stopaj yapılsın isterse yapılmasın, yerli yatırım fonu gelirleri ek olarak beyan edilmiyor.
FAİZ VE REPO
2020 senesinde, repo gelirleri üstünden yüzde 15, mevduat faizleri ile katılım bankalarınca katılma hesaplarına ödenen kâr payları üstünden ise vadeye ve döviz cinsine nazaran değişen oranlarda stopaj yapılıyor.
TL mevduatı ve katılma hesaplarını cazip kılmak için geçici olarak stopaj oranları düşürüldü. Stopaj kanalıyla vergilendirilen bu gelirler, tutarı ne olursa olsun beyan edilmiyor.
YURTDIŞI FAİZ
Yurtdışı bankalardan yada Türkiye’deki bankaların yurt-dışındaki şubelerinden elde edilmiş faiz gelirleri üstünden
vergi kesintisi yapılmadığından, 2020 senesinde 2 bin 600 TL’yi aşan faiz gelirlerinin tamamının gelir vergisi beyannamesinin ‘menkul ana para iradı’ satırına yazılmak suretiyle beyan edilmesi gerekiyor.
BEYAN VE ÖDEME
2020 yılına ilişkin gelir vergisi beyannamelerinin 31 Mart’a kadar verilmesi gerekiyor. Bildirge vergi dairesine elden verilebileceği benzer biçimde Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sitesinde (www.gib.gov.tr) yer edinen Hazır Beyan Sistemi’ni kullanarak asla vergi dairesine gitmeden de verilebiliyor.
İlk kez menkul kıymet gelirlerini beyan edecek olanlar da bu sistemden yararlanabilirler. Bu pandemi ortamında vergi dairesine gitmek yerine, internetten Hazır Beyan Sistemi kullanılarak bildiri verilmesi daha doğru olacaktır.
Beyannamede gösterilen gelir vergisinin yarısı ile damga vergisinin tamamı 31 Mart’a, gelir vergisinin öteki yarısı ise 2 Ağustos’a (31 Temmuz hafta sonuna geldiği için) kadar ödenebiliyor.
[ad_2]
