Peki, müsilaj nedir? Niçin olur?

Marmara Denizi’nde avlanmayı güçleştiren deniz salyasının (müsilaj) devam etmesi balık fiyatlarının yükselmesine niçin oluyor. Peki, müsilaj nedir? Niçin olur? Yakından bakalım…

Süleymanpaşa Su Ürünleri Kooperatifi Başkanı İbrahim Pehlivanoğlu, AA muhabirine, sürem başlangıcında kilogramı 30-40 liradan satılan istavritin kilogramının 60 liraya kadar yükseldiğini söylemiş oldu.

Balık fiyatlarının artmasını deniz salyasının Marmara’da avlanmayı güçleştirmesine bağlayan Pehlivanoğlu, şöyleki konuştu:

“Bu yıl sürem birazcık durgun geçti. Negatif hava koşulları ve arkasından deniz salyasının (Müsilaj) başlaması ve hala tesirini sürdürmesi sebebiyle Marmara’da avlanılamıyor. Büyük tekneler avlanmak için Karadeniz’e gitti. Bu yıl orada da balık olmasaydı balıkçılarımız evlerine ekmek götüremeyecekti. Marmara’da balık oldukça azca. Karadeniz’den gelen istavritin de kilosu 60 liradan satışa sunuluyor.”

Balıkçı Hasan Erol da yeteri kadar avlanamamalarının balık fiyatlarının artmasına niçin bulunduğunu söylemiş oldu.

MÜSİLAJ NEDİR? NEDEN OLUR?

Peki, müsilaj nedir? Müsilaj balıkçılığı iyi mi etkiliyor? ‘Müsilaj’, balıkçıların “deniz salyası” ya da “kaykay” olarak bilmiş olduğu jelimsi bir madde. Müsilaj özetle biyolojik ve kimyasal birçok koşulun bir araya gelmesiyle oluşan, fitoplankton olarak adlandırılan bitkisel canlıların aşırı çoğalması, deniz sıcaklığının yükselmesi ve buna bağlı olarak bakteriyel aktivitelerin artmasıyla oluşan jelimsi, yapışkan bir yapı. İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık ve Su Ürünleri İşleme Teknolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Firdes Mutluluk Karakulak 2020 senesinde AA’ya yapmış olduğu açıklamada müsilaj vakasının, “fitoplankton” olarak isimlendirilen tek hücreli bitkisel mikroorganizmaların aşırı şekilde artması sonucunda denizlerde oksijenin azalması bulunduğunu aktarmıştı.

Müsilajla ilgili son dönemde uzmanların yapmış olduğu bazı açıklamalar şöyleki:

Çanakkale Ondokuz Mayıs Üniversitesi (ÇOMÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Temel Bilimler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yeşim Büyükateş: Büyükteş 17 Mart’ta yapmış olduğu yapmış olduğu açıklamada müsilajın biyolojik, kimyasal ve fizyolojik şartlar uygun olduğunda orta çıktığını belirtmişti. Prof. Dr. Büyükateş, şunları söylemişti:

“Bilhassa durgun hava şartlarında ve rüzgarın azca olduğu durumlarda görüyoruz. Denizdeki sistemde bitkisel organizmaları fitoplanktonik organizmalar deniz suyu sıcaklığının yüksek olması, ilkbaharın gelmesiyle ve güneş ışığının da açı olarak dik gelmesi hem de günün uzun olması fotosentetik aktiviteyi organizmalarda artırıyor. Bu çoğalmalarına sebep oluyor. Organizmalar çeşitli şekillerde strese girdiklerinde ya da gıda elementleri sistemde azca olduğunda çeşitli organik maddeler salgılıyor. Birleşmesiyle de bu jelimsi, yapışkan oluşumlar meydana geliyor. Bunlar, balıkçıların ağlarını negatif etkiliyor. Balıkçı ağlarının gözlerini kapatıyor. Teknelerin pompalarına, filtrelerine zarar verdiğini görüyoruz.”

MÜSİLAJ BALIKÇILARI NASIL ETKİLİYOR? MÜSİLAJ NASIL OLUŞUR?

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı: Prof. Dr. Sarı şubat ayında yapmış olduğu açıklamada ise Marmara Denizi’nde gıda elementlerinin aşırı çoğalması ve su sıcaklığının yükselmesinden meydana gelen “deniz salyası”nın ağlara yapışarak balıkçıları zor durumda bıraktığını söylemişti.

Prof. Dr. Sarı, şu değerlendirmeyi yapmış oldu:

“Geçmiş yıllara bakılırsa deniz suyu sıcaklığı yüksek. Bu zamanda denizin şiddetli fırtına ile karışması sonucu diplerde biriken azot fosforlar, gıda elementleri ışıklı bölgeye yüzeye çıktı. Bunun sonucunda, su sıcaklığı da uygun olduğundan ışıklı bölgede fotosentez hızlandı, müsilaj oluşturabilecek alg grupları birden çoğaldı. Onların hücre salgılarıyla bakteriler faaliyete geçti. Balıkçı ağına atıyor ağı çekmiş olduğu vakit normalde ağırlık 5 tonken bu salyalarla ağların ağırlığı 10 ton oluyor. Bu yüzden balıkçılar barınaklarda bekliyor.”

HAVALARIN ISINMASI TETİKLEDİ

1900’lü yıllara kadar yalnız Adriyatik Denizinde görülmeye başlamış olan müsilaj oluşumunun son 20 senedir Ege ve Marmara Denizinde de görüldüğüne işaret eden İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Deniz ve İçsu Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Meriç Albay, 18 Mart 2021’de NTV’ye yapmış olduğu açıklamada şunları söylemişti:

“Havaların ısınması müsilaj artışını tetikledi. Marmara Denizi benzer biçimde kapalı yerlerde su akışı oldukça kısıtlı olduğundan bu şekilde alanlarda müsilaj oluşumu daha kolay meydana geliyor ve denizdeki ekosisteme büyük zarar veriyor. Akıntı sistemleri, ısı, tuz oranı benzer biçimde birçok ayrı şart deniz salyası oluşumunda etkili oluyor.”

Müsilaj tehlikesinin oldukça uzun sürmeyeceğini düşündüğünü de belirten Albay, “Bu durum 3 ay kadar sürebilir. Eğer denize dışarıdan gelen organik madde yükü azaltılırsa doğal deniz salyası oluşumu da azalacaktır” ifadelerini kullandı.

3. KEZ KOFANA BOLLUĞU

Öte taraftan AA’nın haberine bakılırsa (24 Mart 2021) Balık Satıcıları Odası 2. Başkanı Kenan Balcı, denizlerde uzun aranın arkasından palamut ve hamsiden sonrasında, bu yıl üçüncü kez kofana bolluğu yaşandığını söylemiş oldu.

Balcı, gazetecilere yapmış olduğu açıklamada, ilerleyen günlerde kofananın daha oldukça artacağını umduğunu ifade ederek, şöyleki devam etti:

“Kilosu 250-300 liraydı, 80’e düştü bugün. İnşallah bu bolluk devam ederse fiyatın daha da düşeceğini tahmin ediyorum. 10 senedir bu kadar bolca değildi. Bu yıl üçüncü kere sürüler halinde çıkıyor. Balıkçı toplumu olarak oldukça mutluyuz.”

Kofana bolluğunda havaların soğumasının da etkili bulunduğunu aktaran Balcı, “Balıklar göç eder, bir yerde durmaz, göç ederken de sürü halinde avlanmaya devam ediyor. Kofananın gözükmesi lüferin, sarıkanatın, çinekopun bolca olması anlamına gelir. 12 kilograma kadar balıklarımız var.” diye konuştu.