A4 Kağıtları Neden Küsuratlı Bir Boyuta Haizdir?

Nerede ise her insanın hayatında olan ürünler vardır. Devamlı gözümüzün önündedirler, sadece arkalarındaki matematiği pek düşünmeyiz. Sözgelişi içecek kutularının 350 değil de 330 ml üretilmesinin bir sebebi vardır. Ya da damacanalar neden 20 değil de 19 litre olarak üretilir? Bu sorulara yanıt sunmak adına tertipli aralıklarla içerikler hazırlıyoruz. Bugün ise gene her insanın kullandığı A4 kağıt boyutunun neden 20×30 santimetre değil de 21×29,7 santimetre olarak üretildiğini açıklayacağız. Bir ihtimal daha ilkin fazlaca fazla A4 kağıdı kullansanız da ölçülerinin üstünde fazlaca durmadınız, sadece bu kağıtların küsuratlı ölçülerle üretilmesinin bir sebebi var. 

Bir A4 kağıdı, 210×297 milimetredir. Bunu inç cinsinden verirsek karşımıza 8,3×11,7 inçlik bir ölçü çıkacaktır. Peki bu kağıt neden küsuratlı? Sırf bu şekilde daha güzel diye mi bu ölçü birimini kullanmışlar. Bugün sizlere A4 kağıdının arkasındaki matematiği anlatacağız.

A4 kağıdının boyutu neden küsuratlıdır?

A4 kağıdının da içinde yer almış olduğu “A” kağıt boyutları vardır. Bunlar A0’dan adım atar ve A8’e kadar devam eder. ISO A serisi olarak adlandırılan bu kağıtların arkasındaki matematik, hepsinin aynı en boy oranına haiz olmasında yatar. Kısaca 29,7×42 santimetre boyuta haiz A3 kağıdı uzun alanından ikiye böldüğünüzde A4 elde etmiş olmuş olursunuz. 42’yi 2’ye böldüğünüzde 21 sayısını bulursunuz. Bu da 21×29,7; kısaca A4 kağıdının boyutunu verir. A4’ün içinde yer aldığı A formatının tamamı 1:1.414 en-boy oranına haizdir. A serisindeki kağıtların matematiksel formülü ise 1:√2’dir. Kısaca bu oran A1’de geçerli olacağı benzer biçimde A4’te de aynı şekilde geçerli olacaktır.

A4 kağıdının neden küsuratlı bulunduğunu örneklerle açıklayalım.

Sözgelişi kare bir kağıdı aynı mantıkla ikiye böldüğünüzü düşünelim. Bu kağıt 40×40 santimetre olsun. Bu sayfayı ikiye böldüğünüzde 20×40 santimetre olacaktır. İlk başta 1:1 oranına haiz olan kağıt, bölündüğünde 1:2 oranına dönüşecektir. Bu kağıdın büyük kısmını ikiye böldüğünüzde ise 20×20 santimetre sayfasına ulaşacaktır. Kısaca A formatında tek hamlede ulaşabileceğiniz en-boy oranına kare kağıtta iki hamlede ulaşabilirsiniz. 

Mevzuyu daha iyi kavramak için bu kez de bir dikdörtgen üstünden örnek verelim. Üstelik A4 formatına yakın olan 20×30 santimetre olsun bu kağıdımız. Kağıdımız ilk aşamada 1:1.5 formatında. Bu kağıdın uzun kenarını böldüğümüzde karşımıza 15×20 santimetre’lik bir kağıt çıkacak. Bu aşamada kağıdımızın en-boy oranı 1:1.25 bulunduğunu görüyoruz. İşte A formatının standartlaşmasının ana sebebi öteki formatların aksine devamlı aynı en-boy oranında kalabilmesi. A4 kağıdı üstünde meydana getirilen bir emek vermeyi aynı oranları koruyarak A3 oranında kullanabilirsiniz.

A4’ün içlerinde yer almış olduğu “A” kağıt boyutlarının zamanı ve kabul edilme aşaması

A serisi kağıt boyutları ilk olarak Almanya’da 1922 senesinde kabul edildi. Uzun seneler süresince Almanya’da kullanılan bu standart 1975 senesinde ISO 216 adı altında bir standart haline geldi. Bu standart günümüzde Şimal ABD ve Kanada haricinde tüm dünyada kullanılıyor. 

Bu standarda bakılırsa her kağıt bir öncekinin uzun kenarının iki eşit bölüme bölünmesiyle elde ediliyor. Temel boyut olan A0; 841×1189 mm boyutuna haizdir ve bu da 1 metre karelik alana denk gelir. Elde edilmiş bir metre karelik alan kare değil, dikdörtgen bir yapıya haizdir. Üstüne kurulan matematiğe bakılırsa bu dikdörtgenin en-boy oranı öteki A formatlarında da devamlı korunmaya devam eder. Bu en-boy oranı da 1:1.414’e denk gelir. 

Bugün sizlere A4 kağıt formatının neden 20×30 değil de 21×29,7 santimetre ölçülerine haiz bulunduğunu açıkladık. Bu biçim içeriklerin devamının gelmesini istiyorsanız bizlere yorumlar kısmından ulaşabilirsiniz.

Kaynak: 1, 2, 3, 4, 5