İnsanlık tarihinin en büyük bilimsel hedefi hâline gelen AGI şu demek oluyor ki suni genel zekânın, gelecekte yaşantımızı ne denli etkileyeceğini sizler için anlattık.
Suni zekâ (AI) terimini artık tamamımız duyuyoruz. Telefonumuzdaki akıllı asistanlardan, dizi önerileri sunan platformlara kadar hayatımızın bir parçası hâline geldi sadece bu gördüklerimiz, suni zekâ dünyasının bir tek başlangıcı.
Bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz kendi kendine düşünebilen, öğrenebilen ve neredeyse bir insan benzer biçimde davranabilen o süper parlak zeka robotları ve sistemleri hayal edin. İşte o hayallerin teknolojik karşılığına Suni Genel Zekâ (AGI – Artificial General Intelligence) diyoruz.
AGI (suni genel zekâ) nedir?
AGI en rahat tanımıyla, bir insanoğlunun yapabildiği herhangi bir zihinsel görevi anlayabilme ve öğrenebilme kabiliyetine haiz olan kuramsal bir suni zekâ türüdür. Günümüzde kullandığımız suni zekâlar “dar” bir alanda uzmandır. Mesela biri bir tek satranç oynar, diğeri bir tek yüz tanır.
AGI ise tek bir görevin uzmanı olmak yerine, genel bir anlama ve akıl yürütme kabiliyetine haiz olacak. Şu demek oluyor ki hem satranç oynamayı öğrenip hem de o sırada sizinle günün iyi mi geçmiş olduğu hakkında söyleşi edebilecek bir sistemden bahsediyoruz.
Bugünkü suni zekâ ile AGI arasındaki fark nedir?
Bu mevzuyu daha iyi idrak etmek için günümüzdeki suni zekâ ile AGI arasındaki temel farkları bilmek fazlaca mühim. Bu tarz şeyleri birkaç değişik maddede özetleyerek daha iyi anlamanızı sağlayacağız.
Dar suni zekâ (Narrow AI)
Şu an kullandığımız tüm suni zekâ sistemlerini esasında bu kategoride ele alabiliriz. Her biri kendi alanında uzmanlaşmış olsalar da temelde spesifik bir amaca hizmet ettikleri için kendilerine “dar suni zekâ” diyoruz.
- Yalnız belirli bir vazife için tasarlanmışlardır ve o görevin dışına çıkamazlar. Mesela bir tercüme uygulaması mükemmel çeviriler yapabilir fakat size yiyecek tarifi veremez.
- Öğrenmesi için fazlaca büyük oranda etiketlenmiş veriye gerekseme duyarlar.
- Yalnız kendisine öğretilen kalıpları tanırlar, genel bir sağduyuya yada duruma bakılırsa akıl yürütme kabiliyetine haiz değillerdir.
Suni genel zekâ (AGI)
- Tıpkı bir insan benzer biçimde, değişik alanlarda birçok görevi öğrenebilir ve uygulayabilir. Bir alanda öğrendiği bilgiyi, bambaşka bir alandaki problemi çözmek için kullanabilir.
- Yalnız veriden değil, deneyimlerinden ve çevresiyle olan etkileşimlerinden de öğrenir.
- Karmaşık sorunları anlayabilir, soyut düşünebilir, plan yapabilir ve sağduyu kullanarak kararlar alabilir.
AGI yaşamımıza girdiğinde neler olacak?
AGI’ın potansiyeli hâlen daha keşfedilme aşamasında. Şu demek oluyor ki olabileceklere yönelik sayısız teorem mevcut fakat direkt bir şeyin yaşanacağını söylemek imkânsıza yakın. Gene de uzmanların yüksek olasılıkla gerçekleşeceğini söylediği bazı mevzular var.
- Kanser benzer biçimde hastalıklara kati çözümler bulunabilir, iklim değişikliği benzer biçimde karmaşık küresel problemler çözümleme edilip çözüm yolları üretilebilir. AGI, insanlığın binlerce yılda biriktirdiği tüm bilimsel yazıları saniyeler içinde okuyup, kimsenin fark etmediği bağlantıları kurarak yeni keşifler yapabilir.
- Üretimden yönetime kadar birçok iş kolu tamamen otomatik hâle gelebilir. Bu durum bazı mesleklerin ortadan kalkmasına niçin olurken, daha ilkin hayal bile edemediğimiz yeni iş alanları yaratabilir.
- Ev işlerinden kişisel asistanlığa kadar her alanda bizlere destek olan, bizi anlayan ve gereksinimlerimizi öngören sistemler hayatımızın bir parçası olabilir.
AGI niçin hâlâ hayatımızda değil?
AGI kulağa mükemmel gelse de onu geliştirmek inanılmaz derecede zor. Bilim adamları ve mühendisler bu yolda birkaç büyük engelle karşılaştıklarını belirtiyorlar.
Bir makineye “sağduyu” öğretmek fazlaca zor olsa gerek bundan dolayı sağduyu, bizim seneler içinde edindiğimiz sayısız deneyimin bir birleşimidir. Ek olarak bilincin ne olduğu ve iyi mi çalmış olduğu hemen hemen tam olarak çözülemediği için bunu bir makinede öykünmek etmek şimdilik imkânsız görünüyor. Bunun yanı sıra insanoğlu bir tek birkaç örnekten yeni bir şey öğrenebilirken, suni zekâ sistemleri binlerce, hatta milyonlarca veriye gerekseme duyar. AGI’ın insan benzer biçimde verimli öğrenebilmesi gerekiyor.
Gene aynı şekilde gerçek dünyayı idrak etmek, bir tek veri analiziyle olmaz. Fizyolojik dünyayla etkileşime geçmek, dokunmak, hareket etmek de zekânın bir parçasıdır. Bu da robotik alanında devrimsel gelişmeler olmadan AGI mevzusunda lüzumlu yol kat etmenin zor bulunduğunu gösteriyor.
AGI işimizi elimizden alacak mı?
AGI, iş dünyasını kesinlikle değiştirecek. Tıpkı endüstri devriminde olduğu benzer biçimde bazı meslekler otomasyon sebebiyle ortadan kalkabilir sadece bununla birlikte, AGI’ın getireceği yenilikler ve verimlilik yardımıyla bugün hayal bile edemeyeceğimiz yeni iş alanları ve roller de ortaya çıkacak.
AGI dünyayı ele geçirebilir mi?
Bu, AGI etiği ve güvenliği alanında en fazlaca tartışılan konulardan biri. Kuramsal olarak riskler barındırsa da dünyanın dört bir tarafındaki araştırmacılar AGI’ın insanlık yararına çalışmasını ve denetim altında kalmasını sağlamak için şimdiden güvenlik protokolleri ve etik kurallar üstünde çalışıyorlar.
AGI’ı ne süre kullanabileceğiz?
Bu mevzuda net bir tarih vermek imkânsız. Bazı uzmanlar önümüzdeki 20-30 yıl içinde mümkün olabileceğini söylerken, birçoğu bunun fazlaca daha uzun sürecek bir hedef bulunduğunu düşünüyor. Tek bildiğimiz şey, bu sıçramanın insanlık tarihindeki en büyük bilimsel hedeflerden biri olduğu yönünde.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
