ASELSAN Genel Müdürü Ahmet Akyol’un AI Tomorrow Summit 2025’te yapmış olduğu konuşmadan ilhamla: Suni zekâ artık harp meydanlarında, denizaltılarda, hava müdafa sistemlerinde. Peki bu dönüşüm, Türkiye’nin müdafa stratejisinde neyi değiştiriyor?
ASELSAN Genel Müdürü Ahmet Akyol’un AI Tomorrow Summit 2025’teki hitabı, suni zekânın artık yalnız laboratuvarlarda ya da yazılım firmalarında değil, direkt müdafa sanayii sistemlerinin merkezinde konumlandığını gösterdi. Akyol’un sözleri yalnız teknoloji yaşamına değil, müdafa politikalarına da bir yön çiziyor.
Suni zekâ: savunmanın yeni cephesi
Akyol, suni zekânın buğu, elektrik ve web benzer biçimde insanlık tarihinin devrimsel dönemlerine bir yenisini eklediğini korumak için çaba sarfediyor. Ona gore suni zekâ, insanoğlunun karar verme yetisini dahi tekrardan tanımlayabilecek güçte bir dönüşüm. ASELSAN, bu dönüşümde yalnız kullanıcı değil, üretici ve öncü rolünü üstüne alıyor.
“İnsanın kast enerjisini ortadan kaldıran endüstri devrimi, insanoğlunun işlem enerjisini alan bilgisayarlardan sonrasında, insanı insan meydana getiren karar verme enerjisini sarsan bir teknolojiyle karşı karşıyayız.”
ASELSANnext: Dönüşümde kurumsal aksiyon
ASELSAN’ın 2024’te başlatmış olduğu ‘ASELSANnext’ dönüşüm programı, suni zekâyı kurumun hem süreçlerine hem ürünlerine hem de altyapılarına entegre etmeyi amaçlıyor. 40’a yakın alt projeyle desteklenen bu strateji, yalnız askeri sistemleri değil, firmanın emek harcama kültürünü de tekrardan kurguluyor.
Suni Zekâ Üçgeni: Süreç, Ürün ve Altyapı
Akyol, suni zekânın üç ana başlık altında etkili bulunduğunu söylüyor:
- Süreçler,
- Ürün ve servisler
- Altyapı yatırımları
Aselsan, bu üç sac ayağında da etken olarak yer almakta ve sivil teknolojilerden askeri uygulamalara doğru çift yönlü bir teknoloji transferi gerçekleştirmekte.
“Bugün yalnız ürünlerimiz değil, iş yapış şeklimiz de suni zekâdan etkileniyor. Geleceğin çatışma ve emek harcama ortamı beraber değişiyor.”
Harp alanında suni zekanın askeri uygulamaları çoktan başladı
Konuşmasında verdiği örneklerle Akyol, suni zekânın hava müdafa sistemlerinden sonar teknolojilerine, görüntü işleme algoritmalarından güdümlü cephanelere kadar ASELSAN ürünlerinde iyi mi kullanıldığını detaylıca söyledi. Bu örnekler, değişen teknolojinin artık yalnızca yazılım değil, operasyonel bir erkek oyuncu bulunduğunu kanıtlıyor. Bir başka deyişle Türkiye, suni zekâyı füzeden sonar sistemlerine, hava savunmadan denizaltı tespitine kadar her alanda gerçek zamanlı bir “harekât unsuru” olarak kullanıyor.
Hava savunmada suni zekâ: Füzeyi değil, geleceği izlemek
ASELSAN’ın üstünde çalmış olduğu ileri düzey hava müdafa sistemlerinde suni zekâ, yalnızca bir hedefin mevcut pozisyonunu takip etmekle kalmıyor. Füzeye yön veren algoritma, hedefin gelecekte hangi pozisyonda olacağını öngörüyor ve cephanesi direkt oraya yönlendiriyor.
“Artık füzeyi değil, füzenin gelecekte ulaşacağı noktayı takip eden sistemlerden söz ediyoruz.”
Bu yaklaşım, klasik “ateş et ve unut” modelinin ötesine geçerek dinamik yönlendirme çağına adım atıldığını gösteriyor. Gerçek zamanlı uyarlama kabiliyeti yardımıyla sistem, hedefin ani manevralarına karşı bile anlık karar alabiliyor. Bu, bilhassa hipersonik cephanelere karşı müdafa açısından devrim durumunda.
Sonar sistemlerinde derin öğrenme: Taşı ayırt et, tehdidi tanı
Akyol’un aktardığı bir öteki tehlikeli sonuç örnek, su altı harp teknolojilerinde kullanılıyor. Geleneksel sonar sistemleri, su altında tespit ettikleri cisimleri yalnız ses yansımalarıyla anlamlandırabiliyordu. Sadece artık suni zekâ destekli sonar sistemleri; taş, mercan, denizaltı ya da mayın benzer biçimde nesneleri kendiliğinden ayırt edebilecek kabiliyetle donatılıyor.
“Su altındaki engelin taş mı, denizaltı mı, durağan(durgun) bir nesne mi bulunduğunu suni zekâ destekli sonarlarımız başarıyla ayırt edebiliyor.”
Bu kabiliyet, bilhassa gizli saklı seyir halindeki düşman unsurlarının ayırt edilmesinde büyük avantaj sağlıyor. Sistem, daha ilkin etiketlenmiş yüzbinlerce ses profilinden beslenerek kendi kararını alabiliyor. Bu da vapur ve denizaltı mürettebatının harekât kararlarını daha süratli ve daha doğru vermesini mümkün kılıyor.
Görüntü işleme: Dumanı ayıkla, hedefi seç
ASELSAN’ın geliştirdiği görüntü işleme sistemleri artık yalnızca optik hedef belirlemiyor; karmaşık görsel kirlilikleri de filtreleyebiliyor. Akyol’un gösterdiği örneklerden biri, yoğun optik karmaşada gemilerin bıraktığı dumanları ve yanılgı yaratan arka planları ayıkladıktan sonrasında aslolan hedefi netleştiren bir sistemdi.
“Geminin çıkardığı dumanı ayıklayan, hedefi tespit edip sınıflandıran algoritmalar kullanıyoruz.”
Bu gelişme, bilhassa yoğun çatışma ortamlarında hedef karıştırma ve yanıltma tekniklerine karşı üstünlük sağlıyor. Düşmanın termal ya da optik karıştırma halletmeye çalmış olduğu durumlarda sistem, öğretilmiş örüntü tanıma algoritmalarıyla aslolan hedefi milisaniyeler içinde ayrıştırabiliyor.
Sürü halinde deniz araçları: otonomiyle taktik algoritmaların buluşması
ASELSAN’ın geliştirdiği insansız deniz araçları olan Marlin ve Albatros sistemleri, deniz ortamında otonom şekilde hareket ederken önlerine çıkan engelleri ayırt ediyor ve kendi taktiksel rotasını belirleyebiliyor. Suni zekâ artık yalnız algılamıyor, bununla beraber karar alıyor.
“Deniz ortamında sürü şeklinde hareket eden insansız sistemlerimiz, engelleri öğreniyor ve optimum rotayı kendi belirliyor.”
Bu sürü teknolojisi; asimetrik tehditlere, mayınlara yada fizyolojik bariyerlere karşı kolektif bir refleks sunuyor. Aynı anda değişik yönlerden yaklaşan tehlikeler karşısında sürü içindeki her vasıta kendi görevini tekrardan tanımlıyor.
Güdümlü cephanelerde karar destek: Anı yaşa, anında karar ver
Geleneksel güdümlü cephaneler, evvelde tanımlanmış algoritmalara gore hareket ederdi. Sadece Akyol’un örneğinde, bu sistemler artık her atışta tekrardan öğrenen suni zekâ modülleriyle çalışıyor. Atıştan ilkin çevresel faktörleri değerlendiren cephane, en optimum vurma noktasını kendi karar algoritmasıyla seçiyor.
“Her seferinde cephane, çevre koşullarını değerlendirip ‘nerede bırakmalıyım?’ sorusunu kendi kendine yanıtlayabiliyor.”
Bu teknoloji, bilhassa değişken rüzgar, irtifa farkı, termal kargaşalık benzer biçimde faktörlerin fazlaca olduğu sahalarda cephane etkinliğini trajik şekilde artırıyor.
Elektronik harpte suni zekâ: Sesin kim bulunduğunu bilmek
Elektronik harp sistemlerinde suni zekâ, artık yalnız “radyo sinyali” ayırt etmiyor. O sinyalin hangi dile ilişik bulunduğunu, hangi konuşmacıya ilişik bulunduğunu ve ihtiva ettiği mesajın pozitif yönde mu negatif mu bulunduğunu da sınıflandırabiliyor.
“Sinyali tanıyoruz, dili tespit ediyoruz, hatta konuşmacıyı ve mesajın tonunu bile sınıflandırabiliyoruz.”
Bu, bir askeri operasyonda “data üstünlüğü” anlamına geliyor. Radyo trafiğinden önder unsuru tespit edip onun konuşmalarını anında çözümleme edebilen bu sistem, düşmanın moral seviyesi, stratejik refleksleri ve pozisyonel değişimlerini anlama imkânı sunuyor.
Kapalı ağlarda suni zeka gerçeği
Akyol’un belirttiğine gore müdafa sanayiinin doğası gereği, ASELSAN modellerini açık ağlarda değil, güvenli kapalı dönem sistemlerde çalıştırmak zorunda. Bu durum, suni zekâ uygulamalarının entegrasyonu için değişik mühendislik yaklaşımlarını da bununla beraber getiriyor.
“Yüksek kuvvetli bilgisayarlarımızla, her yeni modeli iç ağa entegre ederek etik ilkelere uygun halde uyguluyoruz.”
İçsel verimlilik: 35 milyon dolarlık kazanım
ASELSAN, suni zekâ temelli süreç otomasyonları yardımıyla yalnız bir yılda 650 bin saat işçilikten ve 35 milyon dolardan fazla verimlilik elde ettiğini açıkladı. Bu verimlilik, değişen teknolojinin insan kaynaklarıyla olan etkileşimini de tekrardan tanımlıyor.
Sivil Teknolojiden Savunmaya: Ters Akış Başladı
Akyol’un altını çizdiği mühim konulardan biri de sivil teknolojilerden müdafa sanayiine doğru gerçekleşen teknoloji akışı. Eskiden askeri teknolojilerin sivilleşmesi konuşulurken, bugün suni zekâ örneğinde olduğu benzer biçimde sivil gelişmelerin askeri sistemlere aktarılması yaygınlaşıyor.
“Artık sivil teknolojilerden askeriye teknoloji transferi yapıyoruz. Bu da dönüşümün yönünü gösteriyor.”
Genç Kadrolar ve Beceri Çekimi
ASELSAN’ın genç ve yetkin ekibi, dönüşümün temel taşlarından biri olarak konumlanıyor. Suni zekâya uyumlu kurum kültürü yardımıyla, yurt dışından Türkiye’ye mühendis geri dönüşü artmış durumda. Bu da teknolojik cazibenin sınırları aştığını gösteriyor.
“İlk kere yurt dışından geri dönen mühendis sayımız, yurt dışına gidenleri geçti.”
İnsan Kaynağında Sessiz Bir Dönüşüm: Suni Zeka Tercihi Belirliyor
Ahmet Akyol’un aktardığı bir anekdot, müdafa sanayii benzer biçimde yüksek güvenlikli alanlarda iletişimin bile stratejik yönetilmesi icap ettiğini gösteriyor. Akyol, ASELSAN’ın gizlilik gereği iş ilanlarında direkt “suni zeka” ifadesini kullanamadıklarını, bu yüzden bir adayın müracaat esnasında ilk etapta tereddüt ettiğini, sadece mülakat esnasında ASELSAN’ın YZ yatırımlarını öğrenince pozisyonu kabul ettiğini söyledi. Bu örnek, çağıl mühendislik yeteneklerinin yalnızca maaş ya da pozisyon değil, üretim kültürü tarafınca da etkilendiğini ortaya koyuyor.
“Bu işleri yapmayan şirketlerin yalnız verimlilik kaybı değil, iyi insan bulması da artık mümkün olmayacak. Genç dönem her yerde suni zekayı görmek istiyor.”
Bu anekdot yalnızca bir işe alım detayı değil; Z kuşağı mühendislerin karar alma mekanizmalarını kökten etkileyen yeni bir gerçekliğin altını çiziyor: Çalışılacak firmanın YZ adaptasyonu, bir kabiliyet çekim faktörü haline geldi.
Eskiden firmalar, prestijli projeler ya da AR-GE olanaklarıyla öne çıkardı. Bugün ise çalışanlar daha baştan şunu sorguluyor:
“Bu kurum, geleceğin teknolojilerinde nerede duruyor? Ben burada yalnız bir mühendis mi olacağım, yoksa geleceği beraber mi şekillendireceğiz?”
ASELSAN örneğinde gördüğümüz benzer biçimde bu sual yalnızca içerik değil, firmanın dışarıya ne kadarını yansıttığıyla da direkt ilişkili. Görünmeyen vizyon, kimi vakit potansiyel kabiliyeti kaçırabilir. Bu yüzden Akyol’un “YZ projelerini gizlilik gereği ilanlarda anlatamıyoruz fakat adaylarımızı mülakatta dönüştürebiliyoruz” ifadesi, yalnız işe alım değil, kurumsal stratejinin kontakt evrimi açısından da dikkatle çözümleme edilmesi ihtiyaç duyulan bir detay.
Netice: Savunmada Nesne Değil, Özne Olmak
Akyol’un konuşmasının kim bilir en çarpıcı yanı, Aselsan’ın müdafa sanayiinde bir nesne değil, özne olma vizyonunu taşımasıydı. Suni zekânın yalnız teknoloji değil, strateji meselesi olduğu bu zamanda, Türkiye’nin küresel arenada oyun kurucu olmak için attığı adımlar dikkatle takip edilmeli.
