Dünyanın en fukara ülkelerinden biri neden bitcoin’i benimsedi?
Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC) Bitcoin’i El Salvador’un arkasından yasal olarak kabul eden 2. ülke. Mayıs sonunda meydana getirilen açıklamada ülkede kripto paraların resmi olarak kullanılmaya başlandığı bildirilmişti. OAC Cumhurbaşkanı Faustin-Archange Touadera, kullanılmaya başlanan para biriminin Sango olarak isimlendirildiğini duyurdu. Meclisin onayladığı kararla, ülkede firmalar ve kişiler işlemlerini kripto para üstünden yapabilecek ve vergi ödeyebilecek. OAC’de kripto para, 27 Nisan’da ödeme aracı olarak kabul edilmişti. Bu adımla OAC, Afrika’da kripto parayı kullanan ilk ülke oldu. Dünyada ise ilk kez Orta ABD ülkesi El Salvador’da Bitcoin, 7 Eylül 2021’de yasal para birimi olarak kullanılmaya başlanmıştı.
KARARIN NEDENİ NE?
Peki, bu kararın sebebi ne? BBC, ülkenin kripto para kararını mercek altına aldı. Haberdeki bazı yorumlar şu şekilde:
BBC’nin haberine gore ülke, bu adımın bağımsız bir finansal geleceği güvence altına alacağını korumak için çaba sarfediyor.
Mineral bakımından varlıklı ülke olan dünyanın en fukara ülkelerinden biri. Ortalama 10 yıl devam eden iç savaş ülkenin çoğunu harap etti. Hükümet, isyancılara karşı Rus paralı asker Wagner grubunu işe aldı. TRT’nin haberine gore Orta Afrika Cumhuriyeti’nde oldukca sayıda paralı Rus asker vazife alıyor. Ülkedeki mahalli orduları eğitmekle kalmıyor, isyancı gruplarla da çatışıyorlar.
Rus Wagner grubuna bağlı paralı askerler ek olarak mühim şahıs ve madenlerin de korunmasını üstüne alıyor.
ÜLKEDE İNTERNET ERİŞİMİ ÇOK AZ
2020 yılına ilişkin bir tahmine gore, 10 Orta Afrikalıdan dokuzunun internete erişimi yok. Elektrik arzı da güvensiz ve düzensiz. Bundan dolayı bitcoin kararının ülke için ne kadar doğru olup olmadığı münakaşa mevzusu.
Bangui’de yaşayan Edith Yambogaze BBC’ye “Kripto paranın ne işe yaradığını anlamıyorum. Bir akıllı telefonum var fakat kripto para birimini kullanmak için yeterince iyi internetim yok. Ek olarak kripto paraya güvenmiyorum şu sebeple internette dolandırıcılık icra eden insanoğlu var” diyor.
Warwick Üniversitesi’nde kripto para birimleri mevzusunda uzmanlaşmış akademisyen Ganesh Viswanath-Natraj ise “El Salvador, Chivo Cüzdanının alınmasıyla ilgili problemler yaşadı” dedi. Chivo Cüzdan, Bitcoin işlemlerini kolaylaştırmak için hükümet tarafınca geliştirilmiş bir uygulama. Sadece son araştırmalar, geçen yıl piyasaya sürüldüğünde oldukca sayıda indirme olmasına karşın, 2022’de neredeyse asla indirme yapılmadığını ortaya koydu.
‘İNTERNET GELECEK’
Sadece Orta Afrika Cumhuriyeti kripto para birimini benimsemesini destekleyenler sabır istiyor. Ulusal Meclisin iktisat, planlama ve finans komisyonunda yer edinen Milletvekili Jean Galvanis Ngassiyombo, ülkede teknolojik altyapının hemen hemen oturmadığını; sadece gelecek senenin sonuna kadar her insana web erişimi sağlayabilecek bir fiber optik ağ kurulacağını söylemiş oldu. OAC, 2023’te fiber optik ağını paylaşmak için komşu Kamerun ile bir antak kalma imzaladı.
Ngassiyombo, kendisi de bir kripto para yatırımcısı. Sonucu savunanlar, azca sayıda insanoğlunun banka hesabına haiz olduğu bir ülkede, Bitcoin’in benimsenmesinin tasarrufları teşvik etmeye destek olacağı ve para depolamak ve aktarma etmek için güvenli bir yer sunacağını öne sürüyor.
Fakat şüphecilerin sayısı daha çok.
FRANSA VE CFA FRANGI
Kamerun merkezli Orta Afrika Devletleri Bankası (BEAC), Orta Afrika Cumhuriyeti’nin Fransa tarafınca desteklenen ve bölgedeki öteki beş ülke tarafınca paylaşılan CFA frangı para birimini yönetiyor.
Bundan dolayı Bitcoin yasasının ülkenin CFA ile rekabet edebilecek yada onun yerini alabilecek bir para birimi oluşturmak istediğini gösterdiğini savunanlar da var.
Sadece BBC’nin haberine gore eleştiriler Orta Afrika Cumhuriyeti’nin Bitconin hareketinin ekonomik olmasıyla birlikte siyasi sebeplerinin de olabileceğini gösteriyor.
Fransa’nın CFA’ya dahil olması ve avroya sabitlenmiş olması istikrarını sağlarken, eleştirenler bunu bir neo-kolonyal denetim biçimi olarak da görüyorlar. Ekonomik bağımsızlığı engellediğini ve eski sömürge gücü olan Fransa’nın tesirini korumasına izin verdiğini savunuyorlar.
FRANSA’DAN UZAKLAŞIP RUSYA’YA YAKLAŞMA MI?
Analizdeki yoruma gore bu adım bununla birlikte Rusya’ya doğru bir hareketin sinyali de olabilir. Bu mevzuda Rus Wagner Grubundan paralı askerlerinin kullanılması da örnek gösteriliyor.
Sadece Milletvekili Ngassiyombo için kripto para birimine geçişin Rusya ile hiçbir ilgisi olmadığını söylüyor.
