Filmlerde Bazı Ülkeler İçin Niçin Sarı Filtre Kullanılıyor?

Renklerin insan psikolojisi üstünde büyük tesiri olduğu yadsınamaz bir gerçek. Renkler, beyaz perdenin da eğer olmazsa olmazı olan yapı taşlarından biri. Toplumların kültürel kodlarını yansıtan filmlerde kullanılan bazı renkler, bazı ülkelere karşı ön yargı oluşturabiliyor maalesef.

Sarı, bu renklerden biri. Bilhassa harp ve aksiyon filmlerinde kullanılan sarı bir filtrenin yol açmış olduğu ön yargının; Orta Doğu -Türkiye de dahil- ülkelerine karşı gelişen ötekileştirmenin, düşmanlaşmanın neleri tetiklediğine bakacağız.

Bir filmdeki renk kullanımı, o film hakkında pek fazlaca ipucu taşıyabiliyor.


Minimum müzikler, diyaloglar kadar renklerin kullanım şekilleri de söz mevzusu filmin hikâyesi, alt metni ve aslen verilmek istenen ileti mevzusunda birçok sinyal verebiliyor. Mesela duygusal filmlerde renk paleti daha sıcak tonlarda ilerlerken korku ve gerilim filmlerinde genel olarak soğuk ve karanlık bir renk paleti tercih edilir.

Sadece harp ve aksiyon filmlerinde kullanılan renklerle ilgili bir dilemma söz mevzusu.


Bilhassa Avrupa sinematografisinde fütüristik renkler tercih edilirken Meksika, Afrika ya da Orta Doğu ülkeleri söz mevzusu olduğunda kirli bir sarı tercih ediliyor. Bu kirli sarı, görenleri niçin rahatsız ediyor peki?

Ilk olarak bu kirli sarı renginin psikolojideki yerine bakalım.


Aslına bakarsak fazlaca belirgin bir ruhsal tesiri olduğundan kullanılan sarı rengi; aşırılıkları, zıtlıkları ve sıkışıklığı tasvir eder. Bundan dolayıdır ki sarı renk, birçok kişide gerginlik ve kasvet hissi oluşturur. Hollywood’un sık sık kullandığı bu sarı tonunun, görenlerde bir çeşit hastalık hissi uyandırmasının sebebi de budur aslen.

Yalnız beyaz perdede değil dizi sektöründe de bu rengin kullanıldığını görürüz.


Breaking Bad ve Narcos benzer biçimde kült dizilerdeki ana karakterlerin ABD’dan Meksika’ya gezi etmiş olduğu esnadaki sahne geçişinde ekran birden sararır sözgelişi.

Homeland dizisinde de Carrie Mathison’ın Afganistan’a gittiği sahnede ekran birden sarı filtreye bürünür. Koşuşturan ve bağıran insanların olduğu bu sahnedeki kaos rastlantı değildir aslen.

“Extraction” filmi sarı filtrenin en ironik örneklerinden biri.


Chris Hemsworth ile Bryon Lerum başrolünde olduğu ve yönetmenliğin Sam Hargrave’ın yapmış olduğu 2020 yılında yapılmış film, bir uyuşturucu kaçakçısının kaçırılan oğlunu kurtarmak için Bangladeş’e gönderilen bir paralı askerin hikâyesini konu alıyor. Sefalet, hukuksuzluğun noksan olmadığı film, tahmin edersiniz ki sarı filtreden geçilmiyor.

Hollywood’un senelerdir kullandığı bu yöntem aslen rastlantı değil.


Beyazperde endüstrisi, teknik anlamda büyük bir gelişim yaşadı. Sadece bu noktadan Hollywood sinemasına bakıldığında büyük bir ikilem görülüyor. Cenk ve aksiyon filmleri söz mevzusu olduğunda bazı ülkeler için renkler üstünden bilinçaltı yönetimi izleniyor. Gelişen tekniklere karşın, harp ve aksiyon filmlerindeki tercih edilen renk paletiyle ilgili bu ikilemin sebebi ne peki?

Bilgili bir ön yargı oluşturulmak isteniyor.

**
**

Bilhassa Hollywood yapımlarında dost ve düşman ayrımında keskin bir çizgi vardır biliyorsunuz ki ki. Dostun karşısında olan düşman portresi ise çoğu zaman insanlıktan yoksun kişilerdir. Düşmanın canilik, sefalet, hukuksuzluğun tam içinde olduğu bir tabloda onu ötekileştirmek dünyanın en kolay şeylerinden biridir tahmin edersiniz ki. Filmin yarattığı zıtlıklar, izleyicinin karşı tarafa ön yargı oluşturmasını da kolaylaştırır.

Bu zıtlıklar, izleyenlerin “düşmanların” öldürülmesini hazmetmesini daha kolay hale getiriyor.


Hollywood beyaz perde endüstrisinin istikrarlı bir halde sürdürdüğü bu sarı filtre yönteminde “çağdaş” ve Amerikalı olmayan insanlara karşı bir ötekileştirme geliştiriyor organik olarak. Şu demek oluyor ki filmler üstünden bilgili ırkçılık yapılıyor. Renkler üstünden bilinçaltımıza yerleşen bu ön yargı, ülkelere karşı olan ötekileştirme, son aşama tehlikeli olan ırkçılığın tetiklenmesine yol açıyor.

İzleyen herkeste “Orta Doğu”, “develer,” “çöl”, “harp”, “hastalıklı”, “sağlıksız” benzer biçimde kavramları çağrıştıran bu sarı filtrenin, gün batımıyla ilgili bulunduğunu sanmak son aşama masumane olur. Keza Amerikalıların kendileri haricinde her ülkenin sarı bulunduğunu sanmaları düşüncesi de o şekilde…

Türkiye’ye olan bakış açısının değişmiş olduğu de bir gerçek…


Yabancı kurum ve kuruluşların Türkiye ile ilgili neredeyse tüm video ve görsellerinde bu sarı filtreyi görmemiz de içselleştirilen bir ön yargıdan ibaret ne yazık ki. Bayern Münih’in geçtiğimiz gün paylaşmış olduğu poster de bu örneklerden yalnız biri.

Renklerin manipülatif enerjisini kullanan Hollywood, senelerdir kullandığı bu sarı filtre yöntemiyle izleyicilerin düşüncelerini, algılarını ve tepkilerini vakit içinde büyük bir şekilde dönüşüme uğrattı. İşin fena tarafı, günümüzde bile bunun tesirleri devam ediyor maalesef!