Güneş’e En Yakın Gezegen Hangisidir?

Evren, yüzyıllardır insanların sayısız araştırma yapmasına neden olmuştur. Mezopotamya uygarlıkları, Yunanlılar, Mayalar, İnkalar ve Aztekler, bilhassa Güneş Sistemi ile ilgili fazlaca mühim çalışmalara imza atmıştır. Günümüzde, Güneş Sisteminde birbirinden değişik boyutlara  ve konumlara haiz sekiz gezegen olduğu kabul edilmektedir. 

Güneş’e en yakın dört gezegen olan Merkür, Venüs, Dünya ve Mars, kayalık bir yüzeye haiz oldukları için çoğu zaman ‘karasal gezegenler’ olarak adlandırılır. Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün şeklinde gezegenler ise karasal gezegenlere nazaran fazlaca daha büyük boyutlara haiz olmalarından dolayı ‘Jovian gezegenler’ olarak adlandırılır. Gelin hep birlikte, bu gezegenlere daha yakından baktığımız ve ‘Güneş’e en yakın gezegen hangisidir?’ şeklinde soruları cevapladığımız yazımıza geçelim.

Güneş’e en yakın gezegen hangidir?

Merkür, Güneş’e averaj uzaklıklar bakımından en yakın gezegendir. Güneş’ten ortalama 58 milyon km (0,39 AU) uzaklıkta olan gezegen, buna karşın Güneş Sistemindeki en sıcak gezegen değildir. Bu unvanı Venüs elinde tutmaktadır. Sekiz gezegenden en küçüğü olan Merkür, 2.440 km yarıçapa haizdir. Ay’dan birazcık daha büyük ve Jüpiter’in uydularından kabul edilen Ganymede’den daha küçüktür.

Atmosferi çoğunlukla oksijen, sodyum, hidrojen, helyum ve potasyumdan oluşmaktadır. Gezegenin ilk kez ne vakit keşfedildiği tam olarak bilinmemekle beraber, ilk kez 17. yüzyılda gökbilimciler Galileo Galilei ve Thomas Harriot tarafınca teleskoplar ile gözlemlenmiştir.

Merkür’ün özelliklerini inceleyelim: 

• Güneş’e en yakın gezegendir
• Güneş Sistemindeki en ufak gezegendir
• Demir çekirdeğin soğuması sebebiyle her geçen gün küçülüyor
• Güneş Sistemindeki en fazla kratere haiz gezegendir
• Güneş’in yörüngesinde öteki tüm gezegenlerden daha süratli döner
• Merkür, adını Roma tecim tanrısından almıştır
• Merkür’de bigün Dünya’da 59 güne eşittir
• Hiçbir uydusu yoktur
• Gece ve gündüz içinde çok büyük ısı farkları vardır

Güneş Sisteminin en garip gezegenlerinden kabul edilen Merkür, özellikleri ile oldukça dikkat çekmektedir. Güneş’e en yakın gezegen olmasının yanı sıra, Güneş Sistemi’ndeki en ufak gezegendir. Romalılar, öteki gezegenlerden daha süratli hareket ediyormuş şeklinde görünmüş olduğu  için, tecim ve yazışma tanrıları olan Merkür’ün adını vermişlerdir. Öteki gezegenlerden fazlaca daha süratli dönen Merkür’de bir yıl yalnız 88 Dünya günüdür.

Minik boyutu, düşük yerçekimi ve Güneş’e yakınlığı sebebiyle, hiçbir uydusu yoktur. Oldukça zayıf atmosferi sebebiyle Merkür’de gündüzleri yüzey sıcaklığı 427 °C’ye ulaşabilirken, geceleri -173 °C’ye kadar düşebilmekedir. Fazlaca yavaş bir halde küçülmeye devam eden gezegen, dört milyar yıl öncesine nazaran ortalama 14,48 km daha ufak olduğu tahmin ediliyor. Gökbilimciler bunun, haiz olduğu demir çekirdeğin soğuması sebebiyle gerçekleştiğine inanıyorlar.

Peki Güneş’e en uzak gezegen hangisidir?

Neptün, ortalama 4,5 milyar km ile Güneş’e en uzak gezegendir. NASA verilerine nazaran Neptün, Dünya’nın hacminin 17 katından fazla ve Dünya’nın hacminin ortalama 58 katıdır. Tarihin en mühim gökbilimcilerinden olan Galileo Galilei, Neptün’ü bir uzay cismi olarak tanımlayan ilk insanlarda biriydi, sadece yavaş hareket etmesinden dolayı onun bir yıldız bulunduğunu düşünmüştü.

Güneş’e olan uzaklığı sebebiyle çıplak gözle görülemeyen Neptün, şimdiye kadar yalnız Voyager 2 uzay aracı tarafınca görüntülendi. Neptün’ü ortalama 4400 km uzaklıktan gözlemleyen uzay aracı, Neptün’ün manyetik alanı, atmosferi ve birkaç uydusu hakkında informasyon topladı. Ek olarak, Neptün’ün üstünde yer edinen ve gittikçe büyüyen Büyük Karanlık Noktasını da keşfetti.

Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin Güneş’e yakınlığına nazaran sıralaması: 

• Merkür
• Venüs
• Dünya
• Mars
• Jüpiter
• Satürn
• Uranüs
• Neptün

Yukarıda da belirttiğimiz şeklinde Merkür, ortalama 58 milyon kilometre ile Güneş’e en uzak gezegendir. Bu ufak gezegen, Güneş’e oldukça yakın olduğundan tüm gezegenler içinde en ince atmosfere haizdir. Güneş’ten averaj 108 milyon kilometre uzaklıkta yer edinen Venüs, en yakın ikinci gezegendir. Dünya, 149,60 milyon kilometre ile Güneş’e en yakın üçüncü gezegen konumundadır. 

Son yıllarda birçok çalışmaya mevzu olan Mars ise 228 milyon km ile en yakın dördüncü gezegendir. Fakat, Goldilock Bölgesi’nden (Yaşanabilir Bölge) fazlaca uzakta olduğundan, Dünya’da olduğu şeklinde bir yaşamın gelişemeyeceği tahmin ediliyor. 778 milyon km ile Güneş’ten en yakın beşinci gezegen olan Jüpiter, dolaylı olarak Dünya da dahil olmak suretiyle yedi gezegeni asteroitlere karşı bir miktar koruma özelliğine haizdir. Güneş’ten 1,4 milyar km uzaklıkta yer edinen Satürn, en yakın altıncı gezegendir. Derhal arkasından, 2,9 milyar km ile Uranüs gelmektedir. Güneş’e 2,8 milyar uzaklıkta bulunan Neptün, Güneş Sistemindeki en uzak ve en soğuk gezegendir.

Peki tüm bu ölçümler neye nazaran yapılıyor?

Bir gezegen ile Güneş arasındaki averaj mesafeyi tanımlamak için ‘Astronomik Birim’ kullanılır. Bu mesafe ortalama 150 milyon kilometre olup, ortalama 499 ışık saniyesine eşittir (Işığın boşlukta 499 saniyede kat etmiş olduğu mesafedir). Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı ise 1 AB olarak kabul edilmektedir. 

Güneş sistemindeki gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıkları, izledikleri yörüngelerine ve kütle çekimine bağlı olduğundan devamlı olarak değişmektedir. Kısaca, bu mesafeler averajlara nazaran belirlenmektedir. Günümüzde bu mesafelerin ölçülebilmesi çeşitli teknikler ve matematiksel yöntemler kullanılmaktadır.