[ad_1]
İklim değişikliği ve çevre sorunları, iş dünyasında döngüsel ekonomiyi gündemin merkezine taşıdı. Sıfır atık yolunda çalışmalarını hızlandıran firmalar, Yeşil Muta-bakat’a hazır olmak suretiyle geri dönüşüm yolunda deyim yerindeyse “seferberlik” duyuru etti.
SİBEL ATİK
satik@ekonomist.com.tr
21 Şubat 2021 tarihindeki sayıdan
Son dönemde atıkların geri dönüşümüne odaklanan firmalar, çöpleri elektriğe, atık yiyecekleri organik gübreye, pet şişeleri kumaşa, uzaktan kumandayı güneş enerjisiyle çalışan çevreci modele taşıyarak etkin atık yönetimiyle rekabetçiliğini yükseltmeyi hedefliyor.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Bundan dolayı oldukça yakın bir zamanda AB Yeşil Mutabakat çerçevesinde yeni vergiler geliyor. Haziran ayında karbon seviyelerine bakılırsa sınırda yeni vergi düzenlemesinin netleşmesi ve 2022’de de bu vergilerin devreye girmesi umut ediliyor.
HENÜZ YOLUN BAŞINDAYIZ
Türkiye’de de her ne kadar atık yönetiminde yeni girişimler dikkatleri çekse de ortalama 38 milyar TL’lik büyüklüğe ulaşmış olduğu tahmin edilen geri dönüşüm ekonomisinde hemen hemen yolun başlangıcında olduğumuzu söylemek gerekiyor.
İş dünyasının önde gelen adları önümüzde duran AB Yeşil Mutabakatı mevzusunda atılacak adımlar ve sağlanacak desteklerin sürdürülebilir gelişme arayışlarında mühim bir adım olacağı görüşünde. Yeşil Seviye Çağrısı olarak adlandırılan proje kapsamında Avrupa, sıfır emisyonu yakalamayı, iklim krizi ile baş etmeyi planlarken, bu yöndeki girişimlere mühim hibeler de sunmayı planlıyor.
Türkiye de projeyi yakından takip ediyor. İlgili bakanlıklar Avrupa Yeşil Mutabakatı ile iş dünyası ve üniversiteleri hibelerden faydalanması için proje üretmeye çağrı ediyor. Kale Grubu Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Zeynep Bodur Okyay ise mevzuyla ilgili, “Dış pazarımızı Romanya, Polonya benzer biçimde ülkelere kaybetmemize yol açabilecek Avrupa Yeşil Mutabakat mevzusunda hızla adımlar atılmalı” uyarısında buluyor.
Grubun geri dönüşüm ekonomisinde ise tutum ön plana çıkıyor. Kaleseramik tüm operasyonel süreçlerde kaynak verimliliğini esas alarak çalışmalarına devam ediyor. Kaleseramik’te geçen yıl üretim süreçlerinde araç-gereç odaklı geri kazanım çalışmalarına odaklanan grup, geri kazanım oranlarında yüzde 70’lerin üstünde artış sağlayarak üretim süreçleri için lüzumlu olan su ve enerji tüketimlerinde tutum elde ediyor.
REKABETÇİLİKTE ÖNE TAŞIYOR
Atık yönetiminde en etkin sektörlerden önde gelen tekstilde birçok girişim hayata geçti. Sektörde plastik atıklardan kumaş iplik benzer biçimde hammaddeler üretilirken, birçok koleksiyon da satışa sunuldu. Tekstilde Türkiye’nin globale uzanan markası Mavi Jeans, bu alandaki koleksiyonuyla dikkatleri çekiyor.
Pet şişeleri geri dönüştürerek koleksiyon hazırlayan şirket, atıkları mobil uygulama Kollekt ile topladı. Coca-Cola Vakfı, Tabiat Koruma Merkezi (DKM) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) iş birliğiyle Coca-Cola X Mavi Koleksiyonu’yla plastik atık tişörte dönüştü.
Firmanın CEO’su Cüneyt Yavuz, “Biz Mavi olarak 17 ay ilkin vegan, geri dönüşümlü ürünler ve daha azca su tüketen ürünlere yöneldik. Birkaç yılda çevreye minimum zarar veren şirket olacağız. Dünyaya iyi olup oldukça daha verimli olacağız. İşin gerçeği bunu yapabilen markalar rekabetçi olacaklar ve gelecekte ayakta duracak” diyor.
TEKNO ATIKLAR DÖNÜŞÜYOR
Değişen teknolojinin hayatımızın her alanında yargı sürmesi bu alandaki atıkları da mühim bir noktaya taşıdı. Dijital dönüşümle beraber geri dönüşüm çalışmalarına da hız veren Turkcell ise bu yönde birçok projeyi harekete geçirdi. Bir tek kendi atıklarını dönüştürmekle kalmayan Turkcell, müşterilerin atıklarını da topluyor.
Turkcell Pazarlamadan Görevli Genel Müdür Yardımcısı Alper Ergene-kon, geçen yıl hayata geçen Eğitime Dönüştür Projesi ile müşterilerin evlerinde kullanmadıkları cep telefonu, tablet, bilgisayar benzer biçimde atıkları geri dönüşüme göndermeleri için teşvik ettiklerini söylüyor.
Ergenekon, Sıfır Atık projesi kapsamında şirket içinde kurmuş oldukları Atık Yönetim Merkezi ile yemekhane ve ofis katlarından toplanan katı yiyecek atıklarını kompost makinesiyle yerinde dönüştürerek, toprak iyileştirici organik gübre elde ettiklerini de ifade ediyor.
İSRAFIN ÖNÜNE GEÇTİ
Türkiye’nin besin, enerji ve su benzer biçimde mevzularda 550 milyar TL’lik israfını azalmaya yönelik girişimler de son yıllarda yükselişe geçti. Bu alanda mühim adım atan adlardan önde gelen Metro Türkiye, ilk olarak kendi operasyonlarında besin atıklarının azaltılmasına odaklandı.
Ölçümler yaparak nerede ve hangi alanlarda besin atığı bulunduğunu tespit eden şirket, almış olduğu önlemlere karşın gene de atık oluşuyorsa bu tarz şeyleri ise affetme yoluna gitti.
Atıkları bağış yöntemiyle gereksinim sahiplerine ulaştırdıklarını ve hayvan çiftliklerine verdiklerini ya da yem olarak değerlendirilmesini sağladıklarını özetleyen Metro Türkiye CEOsu Sinem Türüng, bu konudaki start up’lardan önde gelen ve Metro Accelerator programına da dâhil olan Fazla Besin ile bir süreç yönettiklerini konu alıyor.
Türüng, “2017 yılından bu yana 1 milyon 783 bin öğüne denk gelen 789,5 ton gıdayı çöp olmaktan kurtararak gereksinim sahiplerine ulaştırdık” diyor.
Türüng ek olarak Metro Türkiye mağazalarında oluşan besin atıklarının temel nedenlerini anlayabilmek ve buna uygun aksiyonlar alabilmek amacıyla Atık Alt Kodları Sistemi projesini de başlattıklarını belirtiyor.
Buradan elde ettikleri verilerin etkin bir aksiyon planı hazırlamak için altyapı oluşturduğuna işaret eden Türüng, “Bir sonraki aşamada bağışlanamayacak durumda olan gıdaların komposta dönüştürülmesi ve toprağın yapısını zenginleştiren gübre haline getirilmesi için pilot emek harcamalar yürütüyoruz” diye konuşuyor.
Hasat edilen ürünlerin soğuk zincirde taşınmaması durumunda yüzde 9,5, soğukta sergilenmemesi durumunda ise yüzde 13’lük yitik ortaya çıktığına işaret eden Türüng, bu yüzden şirket olarak soğuk zinciri her aşamada koruyarak ürün kaybı ve israfın önüne geçtiklerini konu alıyor.
KAYIPLARI KAYNAĞINDA ÖNLEME
İsrafsız şirket modeliyle uzun senelerdir çalışan Ülker de bu yönde mühim girişimleri hayata geçirdi. Ürettiği gıdayı korumak, tarladan rafa tüm üretim sürecinde sıfır yitik ve besin israfının önüne geçerek, tazeliğinden taviz vermeden tüketiciye ulaştırmayı hedeflediklerini özetleyen Ülker Operasyonel Mükemmellik, İSG, Kalite ve Sürdürülebilirlik Başkan Yardımcısı Süheyl Aybar, kayıpları kaynağında önlemeyi amaçladıklarını söylüyor.
2020’de toplam atıkların yüzde 91’ini geri dönüştürdüklerini aktaran Aybar, geçen yıl 660 ton daha azca kâğıt, 536 daha azca plastik kullandıklarını dile getiriyor. Aybar, 2025 senesinde kullandıkları tüm plastik ambalajların geri dönüştürülebilir yada doğada çözünebilir olması için çalıştıklarını kaydediyor.
ZEYTİN ÇEKİRDEĞİNDEN BUZ KOVASI
Atıklardan yaratıcı girişimler çıkan şirketlerden Anadolu Efes ise tesislerinde yılda ortalama 10 bin tonu aşkın atığı geri dönüştürdü. Türkiye’de ilk kez plastik festival bardaklarını biyobo-zunur bardaklara dönüştüren şirket, desteklediği Biolive girişimi ile de zeytin çekirdeğinden buz kovası üretti. Yorglass CEO’su Semavi Yorgancılar ise Yorglass’ın üretim bantlarından çıkan atık ürün camları geri dönüştürdüğünü söylüyor.
Kurum içinde kullanabilecek durumda olan fakat âtıl duran teknolojik aletleri de geri dönüşüm kapsamında değerlendirdiklerini belirten Yorgancılar, enerji verimliliği ve sürdürülebilir teknolojilere yatırım yaparak atık yönetimi yaptıklarını kaydediyor.
40 HEDEF BELİRLEDİ
Birleşmiş Milletler 2030 Ajandası’nın gerçekleşebilmesi için tüm dünya ülkelerinin eleştiri bir döneme girdiğini söyleyen Kibar Tüm ortaklık CEO’su Haluk Kayabaşı ise grup olarak 2025 Sürdürülebilirlik Stratejisi hazırladıklarını konu alıyor.
Birleşmiş Milletler’in 2030 yılına kadar gerçekleştirmeyi düşündüğü hedeflere ek olarak, Kibar Grubu’nun sağlamış olduğu ve sağlayacağı katkıları çözümleme ederek 40 hedef tespit ettiklerini belirten Kayabaşı, bu hedefin performans göstergeleri ve gerçekleşmelerini ise tüm paydaşlarına sunduklarını iletiyor.
Kayabaşı “Döngüsel iktisat, sürdürülebilirlik ve inovasyon tabanlı bir üretim modelini benimseyen grubumuzda, geri dönüştürülen ve tekrardan kullanılan hammadde miktarı son üç yılda yüzde 46,6 benzer biçimde ciddi bir oranda arttı” diye konuşuyor.
“BÜTÜN ŞİRKETLER HAREKETE GEÇMELİ”
Dünya Ekonomik Forumu, Avrupa Komisyonu’nun 2019 senesinde açıklamış olduğu Yeşil Mutabakat kapsamında küresel 30 firmanın CEO’sunu bir araya getirerek CEO Fiil Grubu oluşturdu. Yeşil Mutabakat’ı desteklemeyi ve Covid-19 sonrası yeşil toparlanmayı hızlandırmayı amaçlayan CEO Fiil Grubu’nun, iş dünyasını ortak hedefler doğrultusunda harekete geçirmesi umut ediliyor.
Bu grupta Türkiye’yi temsil eden Koç Tüm ortaklık CEO’su Levent Çakıroğlu, TÜSİAD tarafınca geçen hafta düzenlenen Avrupa Yeşil Mutabakat söyleşisinde, “Yeşil Mutabakat” yaklaşımıyla iklim krizine somut bir cevap vermenin yanı sıra teknolojik ve kapsayıcı çözümlerle Avrupa Birliği’ne yeni yatırım ve istihdam fırsatları yaratılmasının hedeflendiğini kaydetti.
Yeşil Mutabakat ile 2022’de karbon seviyelerinin vergilendirmesi girişiminin somutlaşmasının beklendiğini vurgulayan Çakıroğlu, “Bu AB ile iş icra eden tüm şirketleri ilgilendiren bu mevzu. Dolayısıyla iklim krizindeki tehdit büyük ve firmalar harekete geçmeli” diye konuştu.
Koç Tüm ortaklık’in bu konudaki çalışmalarından da söz eden Çakıroğlu, Arçelik şirketinde sıfır karbon seviyesine geldiklerini söylüyor. Çakıroğlu, son iki yılda 600 bin ton karbon salınımını azalttıklarını da sözlerine ekliyor.
[ad_2]
