İzmir Buca Depremi Neden 6.0 Şiddetinde Şeklinde Hissedildi?

30 Ekim 2020’de gerçekleşen 7,0 büyüklüğündeki(Amerikan Jeolojik Araştırma Merkezi’ne nazaran) depremin üstünden tam iki yıl geçmesine karşın travmaları hâlâ hissediliyor. Kendisini güçlü hissettiren Buca depremi esnasında oldukca fazla şahıs, bu sarsıntının da gene yıkıma neden olabileceği hissine tutuldu.

Buca’da yaşayanlar, deprem anında yerin altından gök gürültüsüne yakın bir ses duydular. Gürültü devam ederken oldukca şiddetli sarsıntı başladı ve ortalama 15 saniyelik sarsıntı esnasında etraftan feryat sesleri terfi etti. Sarsıntı sonrasında sokağa çıkan insanoğlu ağlıyordu, birçoğu 2020’deki depreme yakın bulunduğunu söylüyordu. Hatta evcil hayvanlar da korktu ve saklandıkları yerden uzun süre çıkamadılar.

Peki neydi bu sertlik farkına yol açan şey?

İTÜ Yerbilim Kısmı’nden Dr. Ömer Kamacı‘ya bu suali yönelttik. Kendisi bununla birlikte 650.000 takipçili Bilimin Ucunda Instagram sayfasını da yönetiyor. Verdiği bilgiler şu şekilde:

Deprem haberlerinin sunumunda çoğunlukla karıştırılan iki kavram var: “büyüklük” ve “sertlik”. Büyüklük, depremin ürettiği sismik dalgaların aletsel olarak ölçülmesiyle elde edilmiş sonuca denir.

Sismometre ile elde edilmiş veri (grafik çıktı, sismograf) Amerikalı sismolog Charles Francis Richter tarafınca 1935 senesinde tavsiye edilen ölçeğe (Richter ölçeğine) nazaran hesaplanır ve magnitüd olarak sunulur.

Sertlik ise deprem dalgalarını nerede karşıladığınıza bağlı dinamik bir kavramdır. Sertlik, odak noktasından uzaklığa, yapının oturmuş olduğu zemine ve yapı kalitesine nazaran büyüklüğe eşit olur ya da daha büyük olur. Sözgelişi M5.0 büyüklüğünde bir depremi, odak noktasına yakın, fena bir zemin ve yapı ile 6 şiddetinde hissetmeniz ihtimaller içindedir. 

Gene de yıkıma neden olabilecek depremler yüzey kırıklarının oluşabileceği M6 ve üstündeki depremlerdir. Bu şeklinde büyük depremlerin yaratacağı sertlik, depremin kendisinden oldukca daha büyük olup yıkımı artırabilir. 

Bekenen “Büyük İstanbul Depremi” bazı yerlerde 9,0 şiddetinde hissedilecek.

Beklenen İstanbul depremi için üretilen senaryolarda büyüklüğün M7.0’dan aşağı olmaması beklenmekte (Tahminler M7 ila M7.4 içinde). Depremin, Marmara Denizi içindeki hangi yarar gerçekleşeceği tartışmalı olsa da denizden geleceğini biliyoruz.

İLGİLİ HABER

İstanbul Depremi’nden Yeni Bilgiler: 30 Milyonu Etkileyecek, 8 Yıl İçinde Olma İhtimali Oldukça Yüksek

Dolayısıyla sertlik için Marmara Denizi’ne kıyısı olan ilçelerin daha büyük bir risk taşımış olduğu söylenebilir. Avcılar, Bakırköy, Fatih, Küçükçekmece, Büyükçekmece ve Silivri şeklinde ilçelerde 8’in üstünde bir şiddette hissedilebileceği düşünülmektedir.

Odağa yakınlık haricinde zemin ve yapı standardını de eklersek bilhassa dolgu zeminlerin üstüne inşa edilmiş eski yapıların, M7 üstündeki bir depremde sertliği 9,0’a kadar ulaştırabileceği söylenebilir. Dolayısıyla, büyüklük depremin derhal sonrasında, sertlik ise depremden sonraki yıkımla ortaya konmaktadır.

Depremin denizden yada karadan gelmesi sertliği oldukca değiştirmez.

Şu sebeple Türkiye’deki denizler birer iç denizdir ve tabanları kara ile benzerdir. Eğer okyanusa kıyımız olsaydı ve depremler okyanusta olsaydı işte o vakit kara ya da suda gerçekleşen depremler arasındaki fark belirgin derecede fazla olurdu. Mesafe, zemin ve yapı kalitesi, depremin iç denizde ya da karada olması arasındaki farktan oldukca daha etkilidir.

İzmir’in deprem riski hemen hemen bitmedi. 352 senedir kırılmayan fay üstünde duran kenti her an daha büyük bir deprem vurabilir.

İLGİLİ HABER

İzmir’in Altında Kurnaz Bir Düşman Yatıyor: Bu Fotoğrafta Gördüğünüz Binaların %70’i Yıkılabilir

2020 depreminin 1. yıldönümünde size bu fayı hatırlatmıştık. İzmir Körfezi cenup kıyı süresince Bornova, Göztepe, varyantta karadan geçen ve hemen hemen kırılmayan büyük fay, Göztepe’nin birazcık batısında denize giriyor. Kırılması durumunda 7,0 büyüklüğünde bir deprem yaratabilir ve kentin ova bölgesindeki yapıların %70’i yerle bir olur.

Gerek vatandaşlar gerek yetkililer deprem gerçeğini unutmayarak önlemlerini almalılar.