[ad_1]
Maddenin hal değişimlerinden olan kırağılaşma ve süblimleşme nedir, örnekleri nedir benzer biçimde dört gözle beklenen soruları sizler için yanıtladık. Maddenin gaz halinden katı haline ve katı halinden gaz haline dönüşmesi olarak malum kırağılaşma ve süblimleşme, eğer kimya dersi görüyorsanız azca da olsa informasyon sahibi olduğunuz hal değişimlerinden iki tanesi diyebiliriz. Isterseniz sözü asla uzatmadan içeriğimize geçelim.
Maddenin üç hali olan katı, sıvı ve gaz ısıya maruz kaldıklarında yada ısı kaybettiklerinde hal değişimleri yaşayabiliyorlar. Mesela, buzluğun kapağını açtığınızda ani ısı görmesiyle beraber ortama buharın yayılması benzer biçimde örnekler, maddenin hal değişimine verilebilecek en kuvvetli örneklerden bir tanesi. Bugün ise maddenin hal değişimlerinden olan kırağılaşma ve süblimleşme nasıl olur sorusunu yanıtlayacağız. Aslen günlük hayatımızda çoğunlukla gördüğümüz hal değişimleri, gördüğümüzden daha çok detaya haiz.
Kırağılaşma nasıl olur diye merak ediyorsanız, maddenin nasıl bir hal değişimi yaptığında kırağılaşma durumu yaşadığını da sizler için detaylıca anlattık. Bununla beraber, kırağılaşmanın tam tersi olan süblimleşme nasıl olur sorusunu da, maddeler ile örneklendirerek detaylandırdık. Isterseniz sözü asla uzatmadan kırağılaşma ve süblimleşme nedir, örnekleri ile beraber inceleyelim.
İlk olarak, kırağılaşma nedir?
Süblimleşme ve Kırağılaşma örnekleri vermeden ilkin, bu terimlerin ne anlama geldiğini bilmemiz gerekiyor. Kırağılaşma, özetle maddenin ısı değişimi ile hal değiştirmesine verilen isimdir. Örnek olarak, gaz halinde bulunan bir madde düşünün. Bu madde ısı vermesi ile beraber sıvı hale geçmeden katılaşırsa, bu duruma kırağılaşma durumu deniliyor. Maddenin ani ısı değişimi ile gaz halinden direkt katı hale geçmesi, kırağılaşma ile beraber geri süblimleşme olarakta adlandırılabiliyor.
Peki kırağılaşma nasıl olur, nasıl gerçekleşir?
Kırağılaşma, gaz halinde bulunan bir maddenin direkt olarak katı haline dönüşmesiyle gerçekleşir. Kırağılaşma için rahat bir örnek vermemiz gerekirse, kış periyodunun sabah saatlerinde dışarı çıktığınızda, çevrenizdeki ağaç yapraklarının yada otomobillerin tavan kısımlarının buzla kaplandığını farkına varacaksınız. Bu buzlar, havadaki gazın soğuk sebebiyle direkt olarak katıya dönüşmesiyle beraber meydana geliyor. Kısaca, özetlemek gerekirse havadaki aşırı soğuk sebebiyle kırağılaşma meydana geliyor.
Madde, doğru koşullara ulaştığında gaz halinden katı haline geçiyor. Çoğunlukla sırayla gerçekleşmesi ihtiyaç duyulan bu durum, bir çok süre kırağılaşma benzer biçimde durumları da yaratabiliyor.
Kırağılaşma örnekleri:
- Soğuk sabahlarda havadaki su buharının, yapraklarda yada otomobillerin üst kısımlarında görüldüğü benzer biçimde buz haline dönmesi
- Isıtılarak meydana getirilen iyot gazının soğuk cama temas ettiğinde katılaşması
- Çimlerin üstünde oluşan kristal parçaları
- Sanayilerde metallerin üstünün gazdan katıya geçen malzemeler ile kaplanıyor olması
- Ani ısı değişimi ile dolu ve kar yağışları
Kırağılaşmaya verebileceğimiz en temel örnekler, yukarıdaki listeden ibaret. Kırağılaşma durumunun en temel örneği, sabah soğuk havalarda buharın katılaşarak ağaç yaprakları ve otomobillerin üst kısmına, camlarına buz olarak yapışması durumu. Bununla beraber, kırağılaşma örnek verebileceğimiz birçok alanda meydana geliyor.
Maddenin bir öteki hal değişimi: Süblimleşme nedir?
Süblimleşme ise, kırağılaşmanın tam olarak tersidir. Kırağılaşmayı hatırlayacak olursak, gaz halindeki maddenin direkt olarak katıya dönüşmesine kırağılaşma adını vermiştik. Süblimleşme ise, bu tepkimenin tam olarak tersine verilen isimdir. Kısaca, katı olan bir maddenin ısıtılarak sıvı hale geçmeden direkt olarak gaz meydana çıkarmasına ise süblimleşme adını veriyoruz. Kırağılaşma durumunda da olduğu benzer biçimde, süblimleşme durumunda madde asla sıvıya dönüşmez. Direkt olarak katı halden, gaz haline hızlıca dönüştürülür.
Süblimleşme olayının gerçekleşmesi için maddenin ısı alması gerekmektedir. Süblimleşme durumu esnasında madde ısı vermez. Kısaca, kimya branşında da söylememiz gerekirse süblimleşme vakası endotermik bir vaka olarak bilinmektedir.
Süblimleşme nasıl olur, nasıl gerçekleşir?
Süblimleşme, endotermik bir olaydır. Kırağılaşma ise bunun tam tersi, ekzotermik bir vaka. Endotermik, kimya branşında ısı alan anlamına gelirken ekzotermik ise ısı veren anlamına geliyor. Süblimleşme vakası, tamamiyle katı bir maddenin ısı alarak direkt gaz haline dönüşmesiyle meydana geliyor. Madde ısı alarak gaz haline dönüşmeden ilkin sıvı hale dönüşüyorsa bu süblimleşme vakasına örnek verilemez. Süblimleşme ve kırağılaşma olayları, direkt olarak maddenin katı ve gaz halleri içinde gerçekleşen tepkime durumlarıdır.
Maddelerin hal geçişlerinin bulunduğunu çoğumuz biliyoruz. Katıdan sıvıya, sıvıdan gaza, gazdan sıvıya, sıvıdan katıya olmak suretiyle maddenin birçok hal değişimi bulunuyor. Bu hal değişimlerinin de kendilerine bakılırsa adlandırılmaları mevcut. Katıdan gaza dönüşmesinin süblimleşme yada gazdan katıya dönüşmesine ise kırağılaşma denilmesi benzer biçimde.
Süblimleşme örnekleri:
- Doğada bulunan en zehirli maddelerden bir tanesi olan arsenik, ısıya maruz kalmış olduğu süre buharlaşarak gaz haline döner
- Doğamızda oldukça azca olarak bulunan iyot, ısıtıldığında gaz haline dönüşür.
- Evlerimizde kullandığımız naftalin, ısıya maruz kaldığında süblimleşerek gaz haline döner
- Kuru buzun ısı gördükten sonrasında gaz haline dönmesi
- Derin dondurucunun kapağını açtığınızda, ortama dağılan buğu
Süblimleşme vakasına yukarıdaki örnekleri verebiliriz. En yakın örneği görmek isterseniz, evinizde bulunan buzluğun kapağını açın ve mutfağınıza dağılan buharın süblimleşme sonucu meydana çıktığını fark edebilirsiniz. Veyahut günümüzde görsel şölenlerde çoğunlukla kullanılan kuru buzların, gizleme kabından çıkarıldıktan sonrasında ortama fazlasıyla buğu salgıladığını da görmüş olacaksınız. Bunlar, süblimleşme vakasına verebileceğimiz en temel örnekler diyebiliriz.
Kırağılaşma ve süblimleşmenin birbirinden farkları nedir?
Kırağılaşma ve süblimleşmenin farkları nedir diye merak ediyorsanız, aslına bakarsak iki hal değişimi de birbirinin tam tersi olarak bilinmektedir. Örnek olarak, yukarıda verdiğimiz örneklerde de olduğu benzer biçimde maddenin gaz halinden katı haline direkt olarak geçmesi kırağılaşma olarak bilinir. Süblimleşme ise, bunun tam tersi olarak maddenin katı halinden ısıya maruz kalmış olarak tekrardan gaz haline dönüşmesine verilen adlandırmadır. Kırağılaşma ekzotermik bir vaka olarak bilinirken, Süblimleşme vakası ise endotermik bir vaka olarak bilinir.
İkisini ayırmak, aslına bakarsak her ne kadar zor benzer biçimde görünse bile oldukça basittir. Madde katıdan gaza dönüşüyorsa süblimleşme, gazdan katıya dönüşüyorsa kırağılaşma olarak oldukça kısa bir halde özetleyebiliriz. Yukarıda verdiğimiz örneklerden bazılarını siz de evde gerçekleştirerek, kırağılaşma ve süblimleşmeye örnek deneylerinizi hiçbir tehlikeye maruz kalmadan gerçekleştirebilirsiniz. Fakat elbet, deneyinizi gerçekleştirirken size ve çevrenize zarar verecek maddelerden kaçınmanız icap ettiğini söylemeden geçmeyelim.
Sizler için kırağılaşma ve süblimleşme nedir, örnekleri nedir sorularını ele aldık. Kırağılaşma örnekleri ve bununla beraber kırağılaşmanın tam tersi olan süblimleşme örneklerini de merak ediyorsanız, temel maddeleri ile sizler için yukarıda listeledik. Eğer kimya dersi görüyorsanız yada geçmiş eğitim hayatınızda kimya dersi gördüyseniz, kırağılaşma ve süblimleşme hallerine azca da olsa hakim olabilirsiniz. Sizler kırağılaşma yada süblimleşmeye nasıl örnekler verirdiniz? Bizlerle yorumlarda paylaşmayı ihmal etmeyin!
$(function(){
//facebook window.fbAsyncInit = function() FB.init( appId : '1037724072951294', xfbml : true, version : 'v2.5' ); ;
(function(d, s, id) var js, fjs = d.getElementsByTagName(s)[0]; if (d.getElementById(id)) return; js = d.createElement(s); js.id = id; js.src = "https://connect.facebook.net/tr_TR/sdk.js"; fjs.parentNode.insertBefore(js, fjs); (document, 'script', 'facebook-jssdk'));
$('body').on( click: function() // facebook save button ajax FB.XFBML.parse();
, '.facebook-save');
// share scroll if ($('.content-sticky').length > 0) { if ($(window).width() >= 768) { $(window).on('scroll', function () { var scrollTop = $(this).scrollTop(); $('article').each(function () if (scrollTop >= ($(this).find('.content-body').offset().top - 76)) $(this).find('.content-sticky').addClass('sticky'); if (scrollTop >= ($(this).find('.content-body').offset().top + $(this).find('.content-body').height() - ($(this).find('.content-sticky').height() + 92))) $(this).find('.content-sticky').removeClass('sticky'); $(this).find('.content-sticky').css('bottom': '0px', 'top': 'auto'); else $(this).find('.content-sticky').addClass('sticky').css( 'bottom': 'initial', 'top': '76px' );
else $(this).find('.content-sticky').removeClass('sticky').css('bottom': 'auto', 'top': '0');
); }); } }
// share click $('body').on({ click: function (){ var $this = $(this), dataShareType = $this.attr('data-share-type'), dataType = $this.attr('data-type'), dataId = $this.attr('data-id'), dataPostUrl = $this.attr('data-post-url'), dataTitle = $this.attr('data-title'), dataSef = $this.attr('data-sef');
switch(dataShareType) case 'facebook': FB.ui( method: 'share', href: dataSef, , function(response) if (response && !response.error_message) updateHit();
);
break;
case 'twitter': shareWindow('http://bc.vc/347874/https://twitter.com/intent/tweet?via=webtekno&text="+encodeURIComponent(dataTitle) + " %E2%96%B6 ' + encodeURIComponent(dataSef)); updateHit(); break;
case 'gplus': shareWindow('https://plus.google.com/share?url=" + encodeURIComponent(dataSef)); updateHit(); break;
case "mail': window.location.href="https://www.webtekno.com/mailto:?subject=" + encodeURIComponent(dataTitle) +'&body='+ encodeURIComponent(dataSef); //updateHit(); break;
case 'whatsapp': window.location.href="whatsapp://send?text=" + encodeURIComponent(dataTitle) +' %E2%96%B6 '+ encodeURIComponent(dataSef); updateHit(); break;
function shareWindow (url) window.open(url, "_blank", "toolbar=yes, scrollbars=yes, resizable=yes, top=500, left=500, width=400, height=400");
function updateHit () { $.ajax({ type: "POST", url: dataPostUrl, data: contentId: dataId, contentType: dataType, shareType: dataShareType, success: function(data)
if ($('.video-showcase').length > 0) var $container = $('.video-showcase'); else if ($('article[data-id="' + dataId + '"]').length > 0) var $container = $('article[data-id="' + dataId + '"]'); else if ($('.wt-share-item[data-id="' + dataId + '"]').length > 0) var $container = $('.wt-share-item[data-id="' + dataId + '"]'); else $container = null;
//var $container = dataType == 'video' ? $('.video-showcase') : $('article[data-id="' + dataId + '"]');
if ( $container != null && $container.length > 0 )
}); } } }, '.wt-share-button') });
[ad_2]