[ad_1]
abdulkadir.kahraman@tr.ey.com
Liralaşma politikası çerçevesinde yatirım fonları da kapsama alındı. Söz mevzusu değişikliğin kanun yapma tekniği açısından Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) yerine Vergi Usul Kanunu’nda (VUK) yapılması daha uygun olurdu.
Liralaşmayı cazip kılmak için maliye politikası kapsamında kurumlar vergisi mükelleflerine bir vergi istisnası yada vergi harcamalarına bir kalem daha eklendi. Detayına geçmeden kural dışı getirilen enstrüman, yatırım fonlarına bir göz atalım.
YATIRIM ARACI OLARAK FONLAR
Bir ana para piyasası enstrümanı olarak fonların son yıllarda popülaritesi arttı. SPK’nın “Yatırım Fonları” tanıtım rehberine nazaran fonların avantajları şöyleki:
- Tasarrufçunun ortaya koyduğu sermayenin, ustalaşmış ve güvenilir yöneticilerce yönetilmesi,
- Yatırım fonu portföyüne alınabilecek menkul kıymetlerin durağan(durgun) getirili, dövize endeksli ve ortaklık oranı benzer biçimde araçlarla çeşitlendirilerek riskin en aza indirilmesi,
- Menkul kıymetlerin değerlemesi ve kontrolü ile kupon, faiz ve temettü tahsilinin fon yönetimince yapılarak; vade takip edeni, eğitim etme benzer biçimde vakit ve kaynak kullanımını gerektiren işlemlerden korunma,
- Ufak tasarruflarla temin edilemeyecek kazanç potansiyeli yüksek menkul kıymetlere yatırım imkanı,
- Fon portföyündeki kıymet artışlarının portföy değerine günlük yansıtılması sebebiyle işlemiş gelir dahil istendiği anda (kısmen yada tamamen) hızla paraya çevrilebilme,
- Portföye büyük hacimli alım – satımlar sebebiyle vakit ve para tasarrufu sağlama.
TSPB’nin Mart 2022 TSP raporuna nazaran, 329 milyar TL ile en büyük kurumsal yatırımcı yatırım fonları olmuş, 2018 yılına nazaran yatırım fonları ortalama altı kat büyümüştür.
Kurumlar vergisi sistematiğinde, mükerrer vergilemeyi engellemek için tam mükellefiyete doğal olarak bir kuruma iştirakten elde kazançlar vergiden kural dışı edilmiştir.
Bundan dolayı, genel kaide gereği kazançları kurumlar vergisinden kural dışı olan kurumlardan gelen kazançlar, iştirak kazançları istisnası haricinde bırakılmıştır.
Bu genel kuralın istinası, tam yükümlü girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr payları ile geçen yıllarda delindi.
Delik büyüyor. Ne şekilde mi? Liralaşma politikası çerçevesinde yatırım fonları da kapsama alındı. 15.04.2022’da
yürürlüğe giren 7394 sayılı kanunun 22’nci maddesiyle 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (“KVK”) beşinci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (3) ve (4) numaralı alt bentlerinde yer edinen ibareler değiştirilmiş ve (4) numaralı alt bendi takiben (5) numaralı alt bent eklendikten sonra kurumlar vergisi mükelleflerine istisnalar sağlandı.
KVK’nun beşinci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (3) numaralı alt bendinde kurumların tam mükellefiyete doğal olarak girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarından, (4) numaralı alt bendinde tam mükellefiyete doğal olarak öteki yatırım fonu katılma paylarından elde ettikleri kâr payları (portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile öteki kıymetli madenler ve bunlara dayalı ana para piyasası araçları bulunan yatırım fonlarından elde edilmiş kazançlar hariç) kurumlar vergisinden istisnadır.
Değişiklikle beşinci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (3) ve (4) numaralı alt bentlerde belirtilen yatırım fonlarından elde edilmiş kâr paylarına ek olarak “katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler de kural dışı” kapsamına alındı.
2- Fon Katılma Belgelerinin Değerleme Kazançları İstisnası
KVK’nun beşinci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine eklenen (5) numaralı alt bent ile (a) bendinin (3) ve (4) numaralı alt bentlerinde belirtilen yatırım fonları katılma belgelerinin Vergi Usul Kanunu’nun (“VUK”) 279’uncu maddesi gereği borsa rayicine nazaran değerlenmesinden meydana gelen kıymet artış kazançları da vergiden kural dışı edildi.
Değişim öncesinde, yalnız fon portföyünün minimum yüzde 51’i Türkiye’de kurulu şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının katılma belgelerinin katılma payları alış bedeliyle değerlenirken öteki fonların katılma belgelerinin payları borsa rayicine nazaran değerlenerek, ortaya çıkan kıymet artış kazancı da kurumlar vergisine tabiydi. Değişiklikle kapsam genişledi.
Söz mevzusu değişikliğin kanun yapma tekniği açısından KVK yerine VUK’nunda yapılması daha uygun olurdu. Zira bu değişim VUK değerleme ölçüleri ölçüler VUK’nunda düzenlenmiştir. Sadece herhalde artık kanun yapma tekniği ikinci planda.
KVK’nun iştirak hisseleri ve taşınmaz satış kazancı istisnası ile ilgili beşinci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinin birinci paragrafındaki ve rüçhan haklarının ibaresi, rüçhan hakları ve bu fıkranın (a) bendi kapsamında kural dışı kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının olarak değiştirildi.
Böylece, yatırım fonlarının katılma payları iki yıldan fazla elde tutulursa, fon paylarının satışından doğan kazançların yüzde 75’i de kural dışı kapsamına alındı.
KVK’nun beşinci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer edinen ve dağıttıkları kâr payları ile katılma belgesinin fona iadesi halinde oluşan itfa gelirlerini elde eden kurumun kazancının tespitinde vergi istisnası kapsamında değerlendirilen yatırım fonlarının katılma paylarının (tam mükellefiyete doğal olarak girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile öteki kıymetli madenler ve bunlara dayalı ana para piyasası araçları bulunan yatırım fonları dışındaki tam mükellefiyete doğal olarak öteki yatırım fonu katılma payları) iki yıldan fazla elde tutulması halinde, bunların satışından doğan kazançların yüzde 75’i de vergiden kural dışı olacak.
İstisnanın fonların katılma paylarının, gerek yatırım fonuna iadesi gerekse üçüncü kişilere satışını kapsayıp kapsamadığı belirsizdir.
Sadece lafza bakıldığında, yargı KVK’nun beşinci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında kural dışı kazançlarına (kâr payları ile katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler) kaynak oluşturan fon katılma paylarının satışından doğan kazançları kapsadığından, iki yıldan fazla elde tutulan katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirleri de kapsadığını düşünüyorum.
Öteki taraftan, yeni düzenleme ile vergiden kural dışı edilen kazancın satışın yapıldığı dönemde uygulanması ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmının satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci senenin sonuna kadar kurumun bilançosunun pasifinde hususi bir fon hesabında tutulması şarttır.
Ek olarak satış bedelinin en geç satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci yıl sonuna kadar eğitim edilmesi, istisnaya mevzu kazancın beş süreyle ana paraya ilave haricinde başka hesaba nakledilmemesi yada işletmeden çekilmemesi gereklidir.
Sadece, menkul kıymet ticaretiyle uğraşan mükelleflerin bu amaçla elde tuttukları fon paylarının satışından doğan kazançlar kural dışı kapsamında olmadığını hatırlatalım.
Netice olarak, liralaşma için getirilen bu kalıcı teşvik, şirketlerin kapalı yatırım fonları kurması ile iyi bir vergi planlaması aracına dönüşebilir. Sadece bunun vergi gelirlerinde yaratacağı azalma, bir ihtimal ana para piyasalarında yaratacağı derinleşme ile telafi edilir.
[ad_2]