Meteoroloji Bilimi Nedir, Ne İş Yapar? İşte Zamanı

Hava açık şeklinde görünüyor fakat gene de evden çıkmadan ilkin son bir kez hava durumunu denetim ediyor ve o gün yağış olacağını öğrendiğimiz için ne olur ne olmaz diye yanımıza bir şemsiye alıyoruz. Artık hava durumunu tahminleri günlük yaşam rutinimizin ayrılmaz bir parçası haline geldi. Uzun senelerdir meydana getirilen hava durumu tahminlerinin meteoroloji isminde olan bir bilim haline gelmesi ise oldukça yakın bir zamanda gerçekleşti.

Dünya genelinde pek oldukça bilim insanı, pek oldukça değişik vasıta ve yöntem ile hava durumu tahmini yapıyor. Binlerce senedir meydana getirilen bu tahminlerin meteoroloji bilimi ile belirli kurallar çerçevesine alınması ise sadece hızla gelişen teknolojinin yeterince gelişmesi ile mümkün oldu. Peki ne oldu da hava durumu tahminleri bizim için bu kadar mühim hale geldi? Gelin meteoroloji nedir, ne işe yapar sorusu üstünden hava durumu tahminlerinin tarihsel yolculuğuna yakından bakalım.

Meteoroloji nedir, ne iş yapar? Zamanı ve önemi:

Temelden başlamış olalım; meteoroloji nedir?

Türkçeye hava bilgisi ya da hava bilimi olarak çevirebileceğimiz meteoroloji, dilimize Fransızca météorologie kelimesinden geçmiştir. Meteoroloji; hava modelleri oluşturarak hava durumunu ve iklim değişikliklerini saptamak amacıyla Dünya atmosferinin alt ve üst tabakalarının pek oldukça değişik yöntem kullanılarak incelenmiş olduğu bir bilimdir.

Günlük hayatta hava durumu tahmini olarak bahsediyor olsak bile dikkat ederseniz tanımda tahmin değil, tespit kelimesi geçiyor. Zira meteoroloji, pek oldukça değişik değişken olsa bile meydana getirilen detaylı incelemeler sonucu hava durumunu bir çok süre nokta atışı şekilde tespit edebilmektedir. Mahalli değişimler olsa bile bilhassa askeri gereksinimler için tespit edilen hava durumu, dakika bazında bile doğruluk göstermektedir. 

Meteoroloji bilimi ne iş yapar?

Hava durumu dediğimiz tabiat olayları, Dünya atmosferinin en alt tabakasında yaşanır. Yeryüzünün 10 kilometre yukarısında olan bu tabakada rüzgar, bulut ve su buharı şeklinde pek oldukça değişik etmene nazaran değişen olaylar sonucunda yağmur yağar, kar yağar, dolu yağar, güneş açar, rüzgar çıkar; şu demek oluyor ki hava durumu olarak adlandırdığımız olaylar yaşanır. 

Meteoroloji biliminin işi ise tam olarak bu etmenleri takip etmektir. Şöyleki bir gökyüzüne baktığımız süre bile ileride bir bulut bulunduğunu, rüzgarın onu bizlere doğru yönlendirdiğini ve birkaç dakika içinde yağmur yağacağını anlıyoruz. Meteorolog olarak adlandırılan bilim adamları da tam olarak buna benzer fakat oldukça daha gelişmiş yöntemlerle gözlemler yapıyorlar.

Dünya atmosferinin en alt tabakasında bulunan katmanda günlük hava durumu olayları yaşanıyor. Daha üst katmanlarda yaşanmış olan olaylar ise bugün iklim değişikliği adını verdiğimiz ve muhtemelen insanlığın sonunu getirecek değişikliklere neden oluyor. Meteoroloji bilimi hem bu günlük hava durumu olaylarını hem de geniş çapta ve uzun solukta etkili olacak iklim değişikliklerini takip eder.

Meteoroloji zamanı ne süre başladı?

{Hiç de} şaşırtıcı olmayan bir halde, meteoroloji biliminin de temelleri Antik Yunan’da atılmıştır. Hem de oldukça tanıdık biri tarafınca; Aristoteles. Tarihin en mühim filozoflarından biri olarak kabul edilen Antik Yunan’da yaşamış Aristoteles’in, milattan ilkin 430 senesinde kalem almış olduğu kabul edilen Meteorologica adlı bir eseri bulunuyor. 

Aristoteles’in Meteorologica adlı eserinde o devrin hava olaylarından ve iklim durumundan detaylı olarak bahsediliyor. Eserin adı, Yunanca yukarıdaki bir şey anlamına gelen meteoron kelimesinden türetilmiştir. Günümüz meteoroloji biliminin oldukça temel bir anlatısına haiz olsa da meteoroloji tarihinin Aristoteles’in Meteorologica adlı eseriyle başladığını söylemek mümkün.

Yüzlerce yıl süresince insanlık pek gelişmedi ve hava durumu tahminlerini Meteorologica’da anlatıldığı şeklinde halletmeye devam etti. Ta ki 17. yüzyılda barometre ve termometre buluş edilene kadar. Bu iki buluş ile beraber artık bilim adamları, oldukça daha detaylı incelemeler ve gözlemler yapar hale geldiler. Çağıl hızla gelişen teknolojinin gelişmesi ile beraber, meydana getirilen emek harcamalar oldukça daha detaylı ve nokta atışı hale geldi.

Meteoroloji yaşamımız için neden bu kadar mühim?

Elbet devletler ve hususi firmalar, trilyonlarca dolarlık meteoroloji yatırımlarını sırf biz işe giderken ıslanmayalım ya da içlik giymeyi unutmayalım diye yapmıyorlar. Rahat gözlemler ile meteoroloji tahminlerinin yapıldığı dönemde hava durumu, ziraat için son aşama önemliydi. Sadece meteorolojinin bir bilim haline gelmesinin ve emek harcamalar için yatırım yapılmasının sebebi, {hiç de} şaşırtıcı olmayan bir halde, savaşlardır. 

Kuvvetli savaş uçaklarının ve okyanusları aşacak güçte gemilerin üretilmesi ile beraber bu araçların seyir rotalarının gözlemlenme ihtiyacı ortaya çıktı. Büyük yatırımlar sonucu üretilen bu araçların beklenmedik bir fırtınanın ortasında kalmasını ya da sisli bir havaya denk gelmiş olarak yeterince insan öldürememesini kimse istemediği için hava durumu hakkında meydana getirilen emek harcamalar arttırıldı.

Meteorolojinin modernleşmesi ise 1950’li yıllarda bilgisayarların kullanılması ile başladı. 1990’lı yıllarda atmosfere gönderilen uydular yardımıyla de hava durumu tahminleri tahmin olmaktan çıktı ve tespit haline geldi. Bugün hava durumunun bu kadar mühim olmasının sebebi ise ticari uçuşlar, deniz seyahatleri ve uzay çalışmalarıdır.

Daima olduğu şeklinde günümüzde de hava durumu tahminleri normal olarak insanoğlu ve ziraat odaklı bir emek harcama izliyor. Sadece bundan oldukça daha önemlisi dakika başı vızır vızır kalkan uçakların rotalarıdır. Benzer bir durum ticari ya da öteki vapur seyahatleri ve normal olarak uzay emekleri için de geçerlidir. Meteorolojinin askeri operasyonlar için önemi de hala aynıdır. 

Meteoroloji, hava durumu tahminlerini nasıl yapıyor?

Daha ilkin buradaki yazımızda tüm detaylarıyla anlattığımız şeklinde hava durumu tahminleri; ısı, tazyik, rutubet ve rüzgar hızı şeklinde atmosfer hareketlerinin ve iklim etkilerinin anlık olarak takip edilmesi ile yapılıyor. Bu hareketleri tespit eden sayısız yer radarı, hava balonu, uydu ve okyanus şamandırası var. 

Tüm bu atmosfer hareketlerini ve iklim etkilerini takip eden cihazlar, anlık olarak sayısız veri gönderiyorlar. Alınan bu veriler ulusal ve internasyonal meteoroloji istasyonlarında toplanıyor. Üniversitelerde, hususi şirketlerde ve devlet müesseselerinde bulunan bilgisayarların hususi yazılımları tüm verileri çözümleme ederek ortaya bir netice çıkarıyor. 

Bu aşamada bir ayraç açarak meteorologların hakkını teslim etmek gerekiyor. Zira her ne kadar detaylı analizler ve veri işlemeleri bilgisayarlar tarafınca yapılıyor olsa da tüm bu sistemi bir meteorolog hazırlar ve gene son sonucu uzman bir meteorolog verir. Pek oldukça değişik cihazdan elde edilmiş sayısız verinin işlenmesi için lüzumlu modeller de gene bu uzmanlar tarafınca hazırlanmış olur. 

Günlük yaşam rutinimizin ayrılmaz bir parçası olan hava durumu tahminlerini aldığımız meteoroloji nedir, ne iş yapar soruları üstünden meteorolojinin tarihsel yolculuğundan bahsettik. Tabiat ve teknoloji ilişkisi ile alakalı düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.