Sırt Çantalı Sıçanlar Arama Kurtarmada Kullanılabilir!

En korkulu organik afetlerden kabul edilen depremler, birçoğumuzun korkulu rüyası. Bu felaketlerde, eğer oldukca büyük değilse, çoğu zaman binaların çöktüğünü görmeyiz. Sadece çöktüklerinde yıkıntı altında mahsur kalan insanoğlu olabilir. Yaşananların sonrasında da arama kurtarma ekipleri devreye girere bu insanları kurtarmak için özenle çalışır.  

Şimdi ise yürütülen bir proje, bu biçim felaketlerin sonrasında mahsur kalanları kurtarmada yalnızca insanların değil, sıçanların da kullanılabileceğini ortaya koydu. Belçikalı kâr amacı gütmeyen APOPO isminde organizasyon, bu canlıların arama kurtarma ekiplerine destek olabilmek için hazırlandığını söylüyor.

Sıçanlar, sırt çantası takarak yaşam kurtarabilir

CNN’in aktardığına gore APOPO, kemirgenlerin yüksek teknoloji sırt çantalarıyla donatıldığını; böylece de acil müdahale ekiplerinin yıkıntı altında kalanları aramasına destek olabileceğini söylüyor. Projenin lideri Donna Kean de bununla ilgili “Sıçanlar oldukça meraklı canlılardır ve keşfetmeyi oldukca sever. Bu, arama kurtarmada oldukça önemlidir” ifadelerini kullanıyor.

Kean ek olarak maceracı ruhlarına ek olarak bu canlıların ufak boyutlu olmasının ve muhteşem koku alma duyularının dar alanlardaki şeyleri bulmada işe yarayabileceğine dikkat çekiyor. Uzmanlara gore sıçanlar, şu sıralarda simüle edilmiş bir yıkım bölgesinde eğitilmeye başladı bile. Canlılar, hedef kişiyi bir odada bulmaya emek harcaması, giyindikleri sırt çantasında bulunan ve ‘bip’ sesini tetikleyen düğmeyi çekmesi ve peşinden ödüllendirilmek için geri dönmeleri gerekiyor. Uzmanlar, bu yöntem ile türün arama kurtarmada kullanılabilmeye hazır hâle gelebileceğini düşünüyor.

APOPO, acil yardım ekiplerinin hayatta kalanlarla yazışma kurmasına destek olmak için bir video kamera, mikrofon ve konum vericisi ile donatılmış sırt çantaları üstünde çalışıyor. Bu mevzuda Hollanda’daki Eindhoven Teknoloji Üniversitesi ile beraber çalışan ekipten Dean, sırt çantası ve eğitimle beraber türün arama kurtarmada oldukca yararlı olabileceğine vurgu yapıyor.

Organizasyonun on yılı aşkın süredir mayınların ve tüberkülozun koku ile tespiti için fare ve köpekleri eğittiğini belirtmek gerek. Programlarda sekiz yıl şeklinde uzun bir yaşam süresi olan Afrika Cırlak Sıçanı türü kullanılıyordu. Yeni arama kurtarma projesi ise organizasyon tarafınca senelerdir hayata geçirilmeye çalışılıyordu; sadece resmen Nisan 2021’de başladı.

Canlılar,  sıkıntılı koşullara da iyi cevap veriyor

Sırt çantası ise Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nden mühendis Sander Verdeisen’in dahil olmasıyla hayata geçmeye başladı. İlk prototip de bunun peşinden oluşturuldu. Prototip,  üç boyutlu baskı ile oluşturulan bir bölümde bulunan ve bir bilgisayara canlı görüntü gönderen video kameraya sahipti. Ek olarak bu şekilde görüntülerin yüksek kaliteli bir versiyonu da sistemde bulunan bir SD karta kaydediliyordu.

Çanta, dalış giysilerine benzer neopren malzemeden oluşan bir yelekle sıçanlara takıldı. Verdiesen, ilk başta küçük canlıların bu yelekle ne yapacağını anlayamadığını; sadece hemen sonra süratli bir halde adapte bulunduğunu ve hiçbir şey yokmuş şeklinde çantayla beraber dolaşmaya başladığını aktardı. Uzmanlar şu sıralarda ise sistemi küçülterek geliştirmeye ve afet bölgelerine uygun hâle getirmeye çalıştıklarını açıkladı. Verdeisen, canlıların her alana sığmasını sağlamayı amaçladıklarını ve yükseltilmiş versiyonun bu yıl içinde hazır olabileceğini söylüyor.

Netice olarak projenin gelecekte devletimizde de sık sık karşılaştığımız deprem felaketlerinde arama kurtarma ekiplerine büyük yardımının dokunabileceğini söyleyebiliriz. Haftada beş gün 15 dakikalık seanslarla hayvanların eğitildiğini söyleyen araştırmacılar da program hemen hemen geliştirilme aşamasında olsa da canlıların değişik ve sıkıntılı koşullara iyi cevap verdiğini, her bir sıçanı eğitmenin 9 ila 12 ay sürebileceğini kaydediyor.

Eğitimin bir sonraki aşamasında sıçanlar, yıkılmış bir binanın birden oldukca katını yansılamak eden ortamlarda denenecek ve gerçek dünya senaryolarına hazırlanacak.