TCMB: Enflasyonda artış alt gruplar geneline yayıldı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aylık Fiyat Gelişimleri raporunu yayımladı. Mayıs ayı aylık fiyat gelişimleri değerlendirmesinde besin ve enerji fiyatlarındaki yükseliş vurgulanırken artışın alt gruplar geneline yayılmış olduğu açıklandı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), geçen hafta aylık bazda yüzde 3,53 artışla senelik yüzde 73,5 seviyesine yükselen enflasyon sonuçlarına ilişkin ‘Aylık Fiyat Gelişimleri raporunu yayımladı.

TCMB tarafınca gösterilen Mayıs ayı Fiyat Gelişimleri Raporu’nda şu şekilde denildi:

“Tüketici tutarları Mayıs ayında yüzde 2,98 oranında artmış, senelik enflasyon 3,53 puan yükselişle yüzde 73,50 olarak gerçekleşmiştir. Bu zamanda, tüketici senelik enflasyonundaki artış alt gruplar geneline yayılırken bu gelişmeye en belirgin katkı temel mal ve hizmet gruplarından gelmiştir. Mayıs ayında, temel mal grubunda senelik enflasyon tüm alt gruplarda artış kaydetmiştir. Hizmet grubunda senelik fiyat artışı ulaştırma hizmetlerinde görece yatay seyrederken, lokanta-otelde daha belirgin olmak suretiyle öteki alt gruplarda terfi etmiştir. Besin fiyatlarında senelik enflasyon işlenmemiş gıdada gerilerken işlenmiş gıdada yükselmeye devam etmiştir. Bundan önceki ay yüksek oranda artan taze meyve sebze fiyatlarında bu zamanda sebze tutarları kaynaklı olarak kısmi bir düzeltme izlenmiştir. Enerji fiyatlarında şebeke suyu ve akaryakıt kalemleri öne çıkmıştır. Bu zamanda, internasyonal emtia tutarları, döviz kuru gelişimleri ve tedarik zincirinde süregelen aksamalarla üretici fiyatlarındaki artışlar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin senelik enflasyonlarındaki yükseliş devam etmiştir.

Değerlendirmeler

Mayıs ayında tüketici tutarları yüzde 2,98 oranında yükselmiş ve senelik enflasyon 3,53 puan artarak yüzde 73,50 olmuştur. Bu zamanda B ve C endekslerinin senelik değişiklik oranları sırasıyla 4,43 ve 3,67 puan artarak yüzde 61,63 ve 56,04 olarak gerçekleşmiştir.

Alt grupların senelik tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bundan önceki aya gore temel mal, hizmet, besin, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 1,11; 1,09; 0,48; 0,44 ve 0,41 puan artmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artış önceki aya kıyasla B ve C endekslerinde bir miktar düşüş kaydetmiştir. Aylık fiyat artışları, B endeksini oluşturan işlenmiş besin, hizmet ve temel mal gruplarında yavaşlamıştır. Hizmet tutarları Mayıs ayında yüzde 3,73 oranında yükselmiş, grup senelik enflasyonu 3,60 puan artışla yüzde 45,78 olmuştur. Bu zamanda, senelik enflasyon ulaştırma hizmetlerinde yataya yakın bir seyir izlerken, lokanta-otel grubunda daha belirgin olmak suretiyle öteki alt gruplarda terfi etmiştir. Lokanta-otel alt grubunda fiyatlar gerek yiyecek gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı olarak yüzde 5,47 oranında artmış, senelik enflasyon 7,57 puan yükselişle yüzde 76,83 seviyesine ulaşmıştır. Öteki hizmetler alt grubu tutarları yüzde 2,97 oranında yükselirken, iki yıl aradan sonrasında tekrardan başlamış olacak olan hac ziyaretlerinin sürüklediği paket tur kalemi bu gelişmede öne çıkmıştır. Ulaştırma hizmetlerinde fiyat artışları (yüzde 5,14) genele yayılırken, yüksek baz sebebiyle alt grup senelik enflasyonu yatay seyrederek yüzde 78,16 olmuştur. Mevsimsel etkilerden arındırılmış veriler, kirada aylık artışların bir miktar hızlandığına işaret etmiştir. Temel mal senelik enflasyonu Mayıs ayında 3,74 puanlık yükselişle yüzde 65,32 seviyesine ulaşmıştır. Bu zamanda senelik enflasyon tüm alt gruplarda terfi etmiştir.

Dayanıklı mal tutarları (altın hariç) Mayıs ayında yüzde 2,14 oranında artarken, grup senelik enflasyonu yüzde 76,75 olarak gerçekleşmiştir. Bu gelişmede büyük seviyede mobilya, otomobil ve beyaz eşya tutarları belirleyici olmuştur. Öteki temel mallarda fiyat artışları grup geneline yayılmakla beraber ev ile ilgili temizlik malzemeleri, kişisel bakım ürünleri ve konutun bakım onarımına yönelik malzemeler öne çıkmış, grup aylık enflasyonu yüzde 3,94 olmuştur. Giyim ve ayakkabı grubunda aylık fiyat artışı yüzde 4,63 oranında gerçekleşmiş, senelik enflasyon 3,52 puan artışla yüzde 29,27’ye terfi etmiştir. Enerji tutarları Mayıs ayında yüzde 2,90 oranında artmış, grup senelik enflasyonu 3,01 puanlık yükselişle yüzde 121,21 olmuştur. Bu gelişmede yönetilen yönlendirilen kalemlerden şebeke suyu (yüzde 6,48) ve TL cinsel petrol tutarları ile akaryakıt (yüzde 3,97) tutarları belirleyici olmuştur. Bu zamanda katı yakıt fiyatlarındaki artışlar devam ederken, tüp gaz fiyatlarında bir miktar düşüş görülmüştür. Besin ve alkolsüz içecek tutarları Mayıs ayında yüzde 1,63 oranında artmış, grup senelik enflasyonu 2,53 puan yükselerek yüzde 91,63 olmuştur.

Senelik enflasyon işlenmemiş gıdada 3,06 puan düşüşle yüzde 97,61 seviyesine gerilerken, işlenmiş gıdada 7,92 puan artışla yüzde 86,01 seviyesine terfi etmiştir.

İşlenmemiş besin grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler sebze tutarları kaynaklı olarak taze meyve ve sebze kaleminde fiyatların gerilediğine işaret ederken, öteki işlenmemiş besin kaleminde genele yayılan fiyat artışları izlenmiştir. Bu grupta kırmızı et, beyaz et ile sütün yanı sıra pirinç ve kuruyemiş yüksek katkılarıyla dikkat çekmiş, yumurta ise fiyat düşüşüyle öteki alt kalemlerden ayrışmıştır. İşlenmiş gıdada, ekmek ve tahıllar kaleminde fiyatların yüzde 3,65 oranında artmasıyla senelik enflasyon yüzde 90,69 seviyesine terfi etmiştir. Öteki işlenmiş gıdada aylık fiyat artışı daha belirgin olurken, bu grupta peynir ve öteki süt ürünleri başta olmak suretiyle katı-sıvı yağlar, çay-kahve, et ürünleri, şeker ve bağlantılı ürünler öne çıkmıştır.

Alkollü içecekler ve tütün ürünleri tutarları Mayıs ayında yüzde 6,53 oranında artmış, senelik enflasyon yüzde 66,62 seviyesine terfi etmiştir. Bu gelişmede üretici firmalar kaynaklı meydana getirilen fiyat artışları belirleyici olurken, bu grubun aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,28 puan olmuştur. Yurt içi üretici tutarları Mayıs ayında yüzde 8,76 oranında artmış, senelik enflasyon 10,34 puan yükselişle yüzde 132,16 olmuştur.

Son dönem döviz kuru gelişimleri, emtia fiyatlarında erişilen yüksek seviyeler ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar üretici fiyatlarını negatif etkilemiştir. Ana endüstri gruplarına gore incelendiğinde, senelik enflasyon ara mallarında yataya yakın seyrederken öteki alt gruplarda yükselmiş, özellikte enerji enflasyonundaki artış dikkat çekmiştir.

Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, öteki madencilik ve taş ocağı ürünleri, besin ürünleri, içecekler, inşaat sektörü ile bağlantılı olan metalik olamayan mineral ürünler ve ağaç ürünlerindeki artışlar öne çıkmıştır. Elektrik-gaz üretim ve dağıtımı tutarları aylık bazda yüzde 38,49 yükselirken, bu gelişmede büyük seviyede gaz imalatı fiyatlarındaki artış etkili olmuştur.”