Türkiye’de Düzmece Haber Yaptırmak İşte Bu Kadar Kolay!

Milyarlarca insanı bir araya getiren web, her kafadan değişik bir ses çıkması ve kişinin istediğini dilediği benzer biçimde söylemesi sebebiyle ‘ifade özgürlüğünün’ yanında br tür informasyon çöplüğüne de dönüşmüş durumda. Her ne kadar web gerektiğinde mühim bilgilerin geniş kitlelere erişmesi adına işleri oldukça kolaylaştırsa da bu, aynı durumun yanlış ve gerçekliği olmayan, yalan bilgiler de ilgilendiriyor olduğu anlamına geliyor.

Yanlış bilgilerin ve haberlerin yayılmasında en büyük görevi de toplumsal medya platformları ve haber siteleri oynuyor. Haber siteleri, hatta kimi zaman haber kanalları da haberin kaynağının teyit edilmesi adına ihtiyaç duyulan kafi özeni göstermiyor. Daha da kötüsü, bir çok haber platformu bir başka yerde görmüş olduğu haber metnini, üstünde asla değişim yapmadan direkt kopyalamayı tercih ediyor. İşte bu duruma dikkat çekmek isteyen Slot Medya tarafınca dün piyasaya sürülen deneysel bir video da, Türkiye’de medya sektörünün geldiği trajikomik durumu oldukça keyifli sadece gerçekçi bir halde gözler önüne seriyor.  

Gerçek olmayan bilgilerle düzmece haber kurguladılar

Türkiye’de piyasaya sürülen haberlerdeki bilgilerin, söz mevzusu bilgiler ne kadar absürt olsa da, yeterince sorgulanmadığını göstermek isteyen Slot Medya, dün YouTube’da ‘Memleket Medyası: Ruhuna El-Fatiha’ isminde bir video yayımladı. Bu durumun gerçekliğini kanıtlamak amacıyla Slot Medya ekibi, son aşama saçma bilgilerle bir haber metni kurgulayarak yayımlanması için bu metni çeşitli haber platformlarına gönderdi. 

Bahsi geçen kurgusal haber metninde Slot Medya’ya 1980 senesinde yaşamını kaybeden efsaneleşmiş yönetmen Alfred Hitchcock tarafınca Sundance Film Festivali’nde ‘Mockumentary’ branşında ödül takdim edilmiş olduğu ifade edilirken; meşhur futbol ekibi Liverpool’un Teknik Direktörü Jürgen Klopp’un ise ABD’li bir erkek oyuncu ve enstitünün kurucusu olduğu yazıyordu. 

“O denli da olmaz herhalde ya” diye düşünebilirsiniz sadece evet, o denli da oldu. Pek oldukça büyün medya kuruluşunun web siteleri, bu haberi gerçek sanarak yayımladı! Doğal gözlem bu kadarla da kalmadı: Kurgunun bir parçası olarak toplumsal medya hesabında ödül için bir teşekkür mesajı paylaşan Slot Medya yönetmeni Umut Oktay Aymelek’e, çevresinden pek oldukça tebrik mesajı geldi. Hatta ekip deneyi bir üst seviyeye taşıyarak tasarı ödül için bir kutlama partisi bile düzenledi. 

Gerçekliği olmayan haberlerin yayımlanmasının ne kadar kolay olduğu ortaya çıktı

Dün piyasaya sürülen video sonrasında ise işin aslı ortaya çıktı. Gözlem sürecini adım adım kayda alan ekip, olayın arka planını ve neden bu şekilde bir şeye giriştiklerini açıklayarak Türk medyasının geldiği noktayı açık bir halde gözler önüne serdi. Mevzuya dair toplumsal medya hesabından açıklama icra eden Aymelek şu şekilde kaydetti:  

“Türkiye’de haberciliğin geldiği içler acısı durumu belgelemek adına deneysel bir maceraya atıldık ve düzmece bir haberle Sundance Film Festivali’nde ödül aldığımızı duyurduk. Yaptığımız haberi tamamen tutarsızlıklarla dolu bir metinden oluşturduk. Ne festival zamanı, ne organizatörler ne de ödül verenler gerçekti. Özetle düzmece bir haber hazırlamamıza karşın haberimizi devletimizde yüzbinlerce takip edeni olan haber müesseselerinde kolayca yayınlatabileceğimize tanık olduk.” 

Slot Medya hakkaten de Sundance Film Festivali’nde bir ödüle layık görülmemiş ve Hitchcock’un elinden ödül almamış olabilir; sadece ortaya koydukları bu işin hakkaten de ödüle yakışır bir iş bulunduğunu düşünüyoruz. Sanırım internette bir bilginin ne kadar süratli yayılabildiği ve bu bilgilerin devamlı doğru olmadığı; bir şeylere körü körüne inanmadan ilkin sorgulamamız gerektiği daha iyi bir halde anlatılamazdı.