Uzaya Çıkanların Yaşamış olduğu Overview Tesiri Nedir?

Uzayla ilgili çalışmalarımız devam ettikçe evrenimizin sırları hakkında informasyon birikimimiz daha da genişliyor. Bu bağlamda yeni James Webb Teleskobu, Artemis görevi için meydana getirilen hazırlıklar ve Mars emekleri başta olmak suretiyle sayısız araştırma ve gelişme bizlere destek oluyor.

Fakat şaşırtıcı şekilde, uzay alanında yaptığımız bu emekler kimi zaman kendi zihnimizin de gizemini açığa çıkarabiliyor. Şimdi bu sırlara bir örnek olarak uzaya çıkan astronotların yaşamış olduğu bir durum olan Overview tesirini anlatacağız. Söz mevzusu durum, insan zihninin Dünya’yı idrak etme şeklinin değişmesine sebep oluyor.

Ilk olarak nedir bu overview tesiri:

Uzaya gönderilen astronotlar olmasaydı muhtemelen haberimizin olmayacağı bu durum, uzaya çıkmanın arkasından gezegenimize dönerek bakma fırsatı yakalamış olanlarda görülüyor. Ya da en basitinden uçağa bindiğinizde bile bu durumu yaşayabilirsiniz.

Söz mevzusu kişiler Dünya’yı dışarıdan gördüklerinde, insanlığın ortaya çıkardığı problemler aniden anlamsızlaşıyor ve zihinleri temiz bir halde karşılarında duran o topu, şu demek oluyor ki Dünya’yı korumak istiyorlar.

Haritaya bakmış olduğunuzda, çizilmiş sınırlar görürsünüz fakat dışarıdan Dünya’ya bakmış olduğunuzda bunların hiçbiri yoktur:

ABD’daki Biden ve Trump çatışmalarından ülkemizdeki sorunlara, Afrika’daki açlıktan kanlı tarihlere neredeyse her şey insanoğlunun elinden çıkmıştır ve bunlar hâlâ konuşulur. Overview etkisinden bahsederken bu tarz şeyleri konuşmanın problem bulunduğunu söylemiyoruz elbet. Ondan ziyade bu etkinin altında olan birisi için yukarıda saydıklarımız anlam ifade etmeyen hâle gelmesi söz mevzusu.

Göçmen sorunları, ekonomik krizler, sınır çatışmaları vb. durumlar dışarıdan (uzaydan) duyulmaz, çizdiğimiz sınırlar dışarıdan görülmez, gezegenin nüfusunun yarısı ansızın ortadan kaybolsa bu gene dışarıdan fark edilmez. Bunlar insanlığın sorunları ve dışarıdan güzeller güzeli Dünya’yı izleyen astronotlar için pek de bir şey ifade etmez. Oradan bakıldığında her şey birbirine bağlıdır ve bağımlıdır.

Ters taraftan bakmış olduğunuzda ise Dünya’da bu saydığımız sorunlarla ilgilenen kişiler için de astronotların görmüş olduğu pek bir şey ifade etmez:

Düzgüsel bir uçuş (uçakla) esnasında söz mevzusu terimi fark edip ortaya koyan Frank White’a bakılırsa tam da bu sebeple astronotların yaşadıkları durumu anlatmaları oldukça zor bir hâl alıyor. Kafanızda canlandırmak isterseniz şöyleki düşünün: Uzaya çıkan astronotlar geri dönecek olsalar da ailelerini, evlerini ve haiz oldukları öteki şeyleri bilim uğruna burada bırakır. Onlar yukarıdayken gezegende kalanlar buranın sorunlarıyla ilgilenir.

Gezegene uzaydan bakan astronotlar ise bu insanları ya da sorunları görmez. Bir tek birbirine uyumlu renkleriyle benzeri olmayan şekilde hareket eden Dünya’yı görür. Uzayı ilk kez o şekilde görür ve ilk kez o yer çekimi olmayan ortamda bulunur ve hafifçe hisseder. Son olarak da ilk kez alıştığımız süre akışının nasıl bir tek Dünya’da geçerli bulunduğunu farklıdır.

Peki astronotlar uzaydan Dünya’ya bakıp büyülendi diyelim. Tam olarak ne değişiyor?

Nasa astronotu olan Edgar Mitchell durumu şöyleki konu alıyor: “Ansızın üzerinizde Dünya farkındalığı, onun güncel hâli hakkında yoğun bir tatminsizlik ve bu mevzuda bir şeyler yapmak için bir talep gelişiyor. Ay’ın üstünden internasyonal politika oldukça küçük görünüyor. Bir politikacıyı ensesinden tutup çeyrek milyon mil sürükleyip şuna bir bak seni … diyesiniz geliyor”.

Bu durumu yaşayanlar Dünya’yı oldukça masum ve kırılgan olarak görüp hayatlarını onun iyiliği için adamaya hazır hâle geliyorlar desek o kadar da abartmış olmayız. Şu sebeple aslolan mühim olan kendi hayatlarını buna adamaları değil, insanoğlu yüzünden ortaya çıkan sorunlara oldukça daha geniş çerçeveden bakma yetisi kazanmış olmaları. Kabaca Amerikalı bir astronot, artık evine döneceğini düşünürken ülkesini değil, tüm Dünya’yı düşünüyor.

Mevzuyu daha iyi sindirebilmek için Carl Sagan’ın nefes mavi nokta konuşmasına göz atmanızı tavsiye ediyoruz:

Bu durum büyük topluluklar üstünde de etkili olabilir:

İnsanlığın Dünya’yı algılayış şekli, kendi sorunları içinde gidip gelirken pek de öne çıkmıyor. Fakat overview tesirini buradan şu demek oluyor ki gezegenimizden deneyimlediğimizde oldukça sayıda kişinin gezegenimiz hakkında daha duyarlı olacağı kati. Bu bağlamda da sanal gerçeklik emekleri yapılmakta.

Overview tesiri bizlere bu mevzuda ani bir tokat şeklinde gelse de onu beklememize gerek yok. Bizlerden oldukça uzun süre ilkin de mevcud gezegenimizde vaktimiz kısıtlıyken ona iyi bakmaya çaba edelim.

Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5