Yapay Zekâya Sorduk: İstanbul Asla Fethedilmeseydi Ne Olurdu?
Türkiye’nin gözde şehri, bir zamanlar uğruna savaşlar çıkan, dillere destan İstanbul’un fetih edilmesi; Türk ve dünya tarihinde yepyeni bir sayfa açtı. Bir çağı kapatıp yeni bir çağa geçmemizi elde eden bu kutlu zafer asla yaşanmamış olsaydı?
1453’te Fatih Sultan Mehmet’in fethettiği İstanbul, ya asla Osmanlı’ya geçmemiş olsaydı? Ihtimaller içinde senaryoları hayal edebildiniz mi?
Biz, sizler için yapay zekâya sorduk, neticeleri görünce “iyi ki fethetmişiz!” demekten kendinizi alıkoyamayabilirsiniz. Öyleyse gelin, bu senaryoya beraber bakalım.
İstanbul, 1453’te fethedilmeseydi, Bizans İmparatorluğu bir süre daha varlığını sürdürebilirdi.
Sadece Bizans aslına bakarsanız hem iç karışıklıklar hem de dış baskılarla zayıflamış bir devletti. Ekonomik kaynakları tükenmek üzereydi, toprakları devamlı elinden kayıyordu ve iç isyanlar Bizans’ın enerjisini zayıflatıyordu. Böylece Bizans, kuvvetli bir Hristiyan devletin koruması altına girerek varlığını sürdürebilir ya da Batı Avrupa güçleri ya da İtalyan kent devletleri şeklinde dış erkek oyuncular tarafınca ele geçirilebilirdi.
Dolayısıyla Bizans, Osmanlı’nın değil; Batı güçlerinin kontrolüne girebilir ve İstanbul; bir Batı Avrupa şehri olarak kalabilirdi.
Osmanlı Devleti’nin yükselişi yavaşlardı.
İstanbul’un Osmanlılar tarafınca fethedilmemesi, Osmanlı Devleti’nin stratejik, ekonomik ve kültürel anlamda büyük bir kazanımı elde edememesi anlamına gelirdi. İstanbul’un ele geçirilmesi, Osmanlı’nın Batı’ya genişleme politikası için kilit rol oynadı ve Batı Avrupa’ya oluşturulan kapı olarak Osmanlı’nın Batı’daki etkinliğini artırdı. İstanbul fethedilemezse, Osmanlı’nın Batı Avrupa üstündeki baskısı ve tesiri oldukça daha sınırı olan kalırdı.
Bu durum, Osmanlı’nın Balkanlar’daki enerjisini de azaltarak Doğu Avrupa’daki Hristiyan devletlerin daha uzun süre hayatta kalmasına niçin olabilirdi. 2024’e kadar, Osmanlı’nın genişlemesi daha ufak bir coğrafyayla sınırı olan kalır ve kim bilir bugünkü Türkiye oldukça daha ufak sınırlarla sınırı olan bir devlet olurdu.
Osmanlı Devleti’nin başkenti, başka bir yer olurdu.
İstanbul’un fethedilememesi, Osmanlı Devleti’nin başkentini başka bir şehirde tutmaya zorunlu bırakırdı. Edirne’nin başkent olarak kalması ya da başka bir şehrin başkent olarak seçilmesi daha olasıydı. Bu durumda, 2024 Türkiye’sinde İstanbul’un bugünkü kadar merkezi bir rol oynamadığı, Osmanlı’nın kültürel ve siyasal merkezinin değişik bir şehirde geliştiği bir senaryo görürdük. Bu da Türkiye’nin sosyo-kültürel yapısını kökten değiştirebilirdi.
Kent, Bizans kontrolünde kalmış olarak başka Batı Avrupa devletlerinin koruması altına girebilir yada değişik bir güç tarafınca ele geçirilebilirdi. Bu durumda İstanbul, tıpkı Vatikan şeklinde internasyonal bir statüye haiz olabilir yada bir Hristiyan-Ortodoks merkezi olarak kalabilirdi.
Güç dengeleri değişirdi.
Bizans’ın ayakta kalması ya da Batılı güçlerin İstanbul’u ele geçirmesi, Osmanlı’nın Batı Avrupa’daki genişleme hamlelerini daha da sınırlandırabilirdi. Avrupa’da Osmanlı Devleti’ne karşı daha kuvvetli bir Hristiyan ittifakı kurulabilir, Osmanlı’nın genişlemesi daha erken durdurulabilirdi. Bu durumda, Batı Avrupa’daki Habsburglar ve öteki Hristiyan güçler Bizans’ı destekleyerek Osmanlı’nın Avrupa üstündeki baskısını sınırlayabilirdi. Osmanlı, Doğu Avrupa ve Balkanlar’da ilerleyemediği için Doğu Akdeniz üstündeki deniz ticareti ve askeri gücü daha zayıf kalırdı.
Doğu Avrupa ve Balkanlar’ın zamanı değişirdi.
İstanbul, Osmanlı için yalnız bir kent değil, bununla beraber Doğu Avrupa’ya oluşturulan kapıydı. Fetih gerçekleşmediği takdirde, Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki tesiri daha azca olabilir; bu da bölgedeki Hristiyan devletlerin daha uzun süre varlıklarını müdafaasını sağlayabilirdi.
Ek olarak, Osmanlı’nın Batı Avrupa’da yapacağı askeri hamleler ve başarılar da daha sınırı olan olurdu.
İstanbul, fethedilmediği için Doğu Akdeniz üstündeki tecim yolları, Batı Avrupa tarafınca daha rahat denetim edilebilir hâle gelirdi.
Osmanlı Devleti’nin İstanbul’u denetim etmemesi, Avrupa’nın Doğu ile tecim yollarını arama sürecini hızlandırabilirdi. İstanbul’u yakalayan bir başka güç, Osmanlı şeklinde deniz yollarını denetim edebilir ve ticareti zora sokabilirdi, bu da coğrafi keşiflerin hızlanmasına ve yeni tecim yollarının olmasına yol açabilirdi. Avrupalı güçler, Asya’ya ve Afrika’ya daha erken keşifler yapabilir, Avrupa daha süratli bir sömürgecilik dönemine girebilirdi.
2024 yılı Türkiye’sinin bugünkü sınırları ve toprakları oldukça daha ufak yada bölünmüş olabilirdi. Bilhassa Doğu Avrupa ve Orta Doğu üstündeki Osmanlı tesirinin zayıflığı, Cumhuriyet dönemindeki Türkiye’nin stratejik ve coğrafi yapısını direkt değiştirebilirdi.
Kent, Hristiyan Ortodoks dünyasının mühim bir merkezi olarak kalırdı.
Bu durumda, İstanbul’un dini ve kültürel yapısı tamamen değişik olurdu. Günümüzde Türkiye’nin kültürel yapısı kim bilir daha seküler ya da daha Batılı olabilirdi. İstanbul, Batı Avrupa tesiri altında bir Hristiyan-Ortodoks merkezi olarak kalır, Türkiye’nin başkenti ise değişik bir kent olurdu.
Osmanlı, İstanbul’u fethedemediği için büyük tecim yolları üstündeki kontrolünü kaybedebilir ve bu da devletin, ekonomik olarak zayıflamasına yol açardı. Bu ekonomik zayıflık, 2024 senesinde Türkiye’nin dünya siyasetinde daha azca etkin olmasına ve bölgesel bir güç olamamasına niçin olabilirdi. Türkiye, büyük tecim yollarından yoksun kalmış daha ufak bir ülke olarak varlık gösterirdi.
Netice olarak İstanbul’un fethedilmemesi, Türkiye’nin günümüzdeki durumunu büyük oranda değiştirirdi. Şu an hepimiz, daha ufak bir devlet yapısı içinde yaşıyor, değişik bir kültürel kimlik geliştiriyor ya da tamamen değişik bir coğrafi bölgede yer ediniyor olabilirdik.
