Yüzlerce İnsanı Öldüren Rahat Bir Hesaplama Hatası

Teknolojik gelişmelerle beraber artık binalar son aşama sağlam şekilde inşa edilebiliyor. Matematik ve mühendislik harikası olan yapıların bugünkü kadar dayanıklı hale gelmesini elde eden şeyler içinde teknoloji kadar meydana getirilen hatalardan öğrenilenlerin de oranı oldukça fazladır.

İşte Kansas City’nin albeni merkezi haline gelmesi hedeflenen Hyatt Regency’de yaşanmış olan vaka tam da bunun için bir örnekti. Ne yazık ki yüzlerce insan yaşamını yitirdi sadece sonradan inşa edilen benzer yapılarda aynı hataya düşülmedi. Gelin, 17 Temmuz 1981’de Hyatt Regency’de neler oldu yakından bakalım.

Hyatt Regency kısa sürede beklenenden fazlasını başardı.

Hyatt Regency Hotel, 1980 senesinde Kansas City’nin en mühim binalarından biri olarak kabul edilen Crown Center’da açıldı. Otelin yapılış amacı, Crown Center’ın lüks ortamına katkıda bulunmasını ve bununla beraber kompleksin Kansas City’nin albeni merkezi haline gelmesini sağlamaktı.

Otel; döner çatılı restoranı, geniş lobisi ve sergi salonuyla kısa sürede sosyetenin uğrak yeri haline gelmeyi başardı. Otelin en ilgi çekici yanlarından biri de o zamanlar için bir yenilik olan lobinin üstünde yer edinen ve dört kattan oluşan yürüyüş yollarıydı.

Açıldığı ilk günden itibaren, ziyaretçiler, otelde öğleden sonrasında meydana getirilen çaylı dans partilerine katılmaya başladı. Kısa sürede bu kadar ziyaretçi ve ilgi, büyük bir başarı olarak görülüyordu.

Beklenenden iyi geçen bir senenin peşinden kısaca 17 Temmuz 1981 günü otelde gene bir çaylı dans partisi yapılıyordu.

Hem otel yetkilileri hem de katılımcılar için basit bigün denilebilirdi. Sadece kim bu basit günün bir felakete dönüşeceğini bilebilirdi ki?

O gün 1,600’den fazla insan otelde toplandı. Dansçılar otelin lobisinde danslarını edip eğlenirken insanların bazıları da yürüyüş yollarından aşağıyı izliyordu. Asla beklenmedik aniden bu yürüyüş yollarından birbirine bağlı olan ikisi çöktü ve 114 şahıs yaşamını yitirdi, 200’den fazla şahıs de yaralandı.

Peki, yürüyüş yollarının çökmesinin ana sebebi neydi?

Yukarıda da bahsettiğimiz benzer biçimde otelin lobisi, tavandan sarkan yükseltilmiş fazlaca kattan oluşan yürüyüş yollarına sahipti. Çelik, cam ve betondan yapılmış yürüyüş yollarının ikinci ve dördüncü katı direkt birbirine bağlıydı. Ek olarak yolların uzunluğu ortalama 37 metre, ağırlığı ise ortalama 29.000 kilogram idi.

17 Temmuz 1981 akşamı yaşanmış olan olayın en büyük sebeplerinden biri, yürüyüş yolunun dördüncü katta bulunan ortalama 40-50 kişiyi taşıyamamış olmasıydı.

Olaydan kurtulan ya da vakaya şahit olan kişilerin anlattıklarına nazaran dördüncü kattaki yol çökmeden birkaç dakika ilkin konuklar patlamaya ve yüksek çatırtıya benzer sesler duydu. Yetkililer ise ne seslerle ilgili ne de yürüyüş yollarının ağırlığı taşıyamayacağı mevzusunda yeteri kadar uyarı da bulunmadı.

Dördüncü kat ilkin ikinci kata sonrasında ikisi birlikte lobiye düştü. Kurtarma operasyonu tam 14 saat sürdü. İtfaiye ekipleri tonlarca ağırlığındaki çelik, beton ve cam yürüyüş yollarını kaldırmakta oldukça zorlandı. Bu yüzden başta inşaat şirketleri olmak suretiyle çeşitli yerlerden vinçler, krikolar getirildi. Takımlar bir taraftan elektrik kesintisi bir taraftan otelin fıskiye sisteminin devreye girmesiyle etrafa dolan suyla uğraşmak mecburiyetinde bırakıldı.

Yaşanmış olan bu olayın kim bilir en can alıcı tarafı, tonlarca ağırlığın altında kalan insanlara ulaşmak için cesetlerin parçalanmasıydı. Ölüler derme çatma bir morg kurularak otelin zemin katındaki sergi salonuna taşındı ve otelin garaj yolu, çimenliği tedavi alanı olarak kullanılmaya başlandı.

14 saat sonunda ise ortalama 30 şahıs sağ olarak enkazdan çıkarıldı sadece yüzlerce kişinin öldüğü bu olayın temelinde daha büyük bir mesele yatıyordu.

Tasarımda meydana getirilen ufak değişim fazlaca büyük sorunlara neden oldu

Yaşanmış olan olayın peşinden oluşturulan dava senelerce devam etti. Yetkililer senelerce olayın sebebini araştırdı ve sonunda facianın sebebinin yürüyüş yollarının taşıyabileceği ağırlık kapasitesinin yanı sıra tasarım hatası olduğu ortaya çıktı.

Orijinal plana nazaran ikinci kattaki yürüyüş yolu direkt tavana altı çelik askı çubukla bağlanıyordu. Sadece çubukları üreten şirket bilhassa asma esnasında oluşabilecek problemler yüzünden ikinci katın bir kısmının direkt tavana bir kısmının ise dördüncü kata bağlanmasını önermişti. Şu demek oluyor ki dördüncü kat hem kendini taşıyacak hem de ikinci kata destek olacaktı.

Görünüşte rahat sadece yapı güvenliğini eleştiri şekilde etkileyen bu değişim, büyük bir felakete neden olmuştu. Görülen davadan sonrasında yürüyüş yollarını planlayan mühendislik firmasının lisansı iptal edildi ve Hyatt Regency kurbanlara ortalama 140 milyon dolar tazminat ödedi.

Hyatt Regency Hotel, yaşanmış olan olaydan üç ay sonrasında tekrardan hizmet vermeye başladı. Otelin adı 2011 senesinde Sheraton Kansas City olarak değiştirildi ve günümüzde aynı tasarımla hizmet vermeye devam ediyor.

Kaynaklar: matematiksel.org, The Horror Report, KansasCity